Category: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

– Από πότε υπάρχει η κατάληψη Σινιάλο και ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στην δημιουργία της κατάληψης; 

Η κατάληψη Σινιάλο υπάρχει από τον Μάη του 2010 και αποτελεί απότοκο της εξέγερσης του Δεκέμβρη 2008. Στην εξέγερση του Δεκέμβρη ζήσαμε μια μετατόπιση της ελληνικής κοινωνίας που δεν αφορούσε μόνο την πολιτική αλλά περισσότερο την κοινωνική και φιλοσοφική της φυσιογνωμία. Στην δολοφονία της εφηβικής «αθωότητας» του Γρηγορόπουλου χιλιάδες άνθρωποι δεν είδαν μόνο τα όρια του κρατικού αυταρχισμού αλλά είδαν και τα όρια της δικής τους ανοχής. Η ταυτότητα του εξεγερμένου συμπεριέλαβε πολλές και διαφορετικές υποκειμενικότητες με μια δηλωμένη αποφασιστικότητα να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Χωρίς αρχηγούς και ηγέτες, χωρίς διαμεσολαβήσεις, χωρίς ενδιάμεσα αιτήματα. Όλες οι πόλεις ξεσηκώθηκαν και μέχρι και στο τελευταίο χωριό αυτής της χώρας γράφτηκαν συνθήματα στους δρόμους. Κι όταν το κύμα του ξεσηκωμού χωνεύτηκε από την αδηφάγα κανονικότητα, χιλιάδες άνθρωποι έστησαν θύλακες αντίστασης, αυτοοργάνωσης και αλληλεγγύης με ενέχυρο τα χαρακτηριστικά του Δεκέμβρη. Η αντεξέγερση που ακολούθησε τους αμέσως επόμενους μήνες μέχρι την «κρίση» ήταν κάτι παραπάνω από αναμενόμενη ως απαντητική κίνηση του κράτους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και λίγες μόλις μέρες πριν τον ερχομό του μνημονίου προχωρήσαμε στην κατάληψη ενός -σχεδόν παρατημένου- δημοτικού χώρου «κάνοντας έξωση» σε μια ομάδα ναυτοπροσκόπων η οποία τον διαχειριζόταν. Οι ανάγκες μας με ευρεία αποδοχή του περίγυρου πέρασαν πάνω από τα κεκαλυμμένα παραστρατιωτικά κελεύσματα.

– Ποιο είναι το πολιτικό πλαίσιο που λειτουργεί η κατάληψη, ποιοι είναι οι στόχοι της και ποιους έχει καταφέρει να πετύχει μέχρι τώρα; 

Λειτουργούμε στη βάση δύο πυλώνων. Ο ένας αφορά την αποδόμηση των κυριαρχικών θεσμίσεων: με χαρακτηριστικά αντιεξουσιαστικά, αντικρατικά, αντιοικονομιστικά και αντιθεσμικά ανιχνεύουμε τις κυριαρχικές ρηγματώσεις και υπονομεύουμε μια πολιτική σταθερότητα που σημαίνει σιγή νεκροταφείου για την κοινωνία, δημιουργούμε προϋποθέσεις συλλογικής ανυπακοής στις κυριαρχικές προσταγές και είμαστε όσο επιθετικοί χρειάζεται για να υπερασπιστούμε τα χαρακτηριστικά και τις επιλογές μας. Ο άλλος πυλώνας έχει να κάνει με την ανασυγκρότηση του κόσμου που πρεσβεύουμε κι έχει τρεις κατευθύνσεις: την πολιτική δράση, την απελευθερωτική γνώση και την ελεύθερη δημιουργία. Διαρκώς εμπλουτίζουμε την ταυτότητά μας, τις στοχεύσεις και τους τρόπους στο πλαίσιο συγκρότησης μιας άλλης πολιτικής, στον αντίποδα της καθεστωτικής της πρόσληψης ως διαχείρισης εξουσίας και στην κατεύθυνση της κατάκτησης της συνείδησης της ελευθερίας. Τα μαθήματα αυτομόρφωσης αποτελούν για μας μια αντιδομή που έχει να κάνει με την προσέγγιση της γνώσης έξω και πέρα από τα εργαλεία της αστικής εκπαίδευσης. Δεν στήνουμε ένα ακόμη μηχανισμό εργαλειακής χρήσης της γνώσης αλλά συνδιαλλεγόμαστε ανοιχτά με τα γνωστικά διακυβεύματα ανατρέποντας και τη σχέση μεταδοτικότητας και μετάγγισης, τους ρόλους μαθητή και δασκάλου,  ενσωματώνοντας αυτή την επιλογή μέσα στην ίδια την ουσία της γνώσης. Τέλος, το πεδίο της δημιουργίας θεωρούμε ότι επιβεβαιώνει την απελευθερωτική διαδικασία αφού πρόκειται για μια απελευθέρωση όλων των φαντασιακών και συμβολικών ικανοτήτων των ανθρώπων ενάντια τόσο στην ιδεολογική εργαλειακότητα και την συνθηματολογική περιστολή της έκφρασης όσο και στον εμπορευματικό εγκλεισμό της σε κάθε είδους μαγαζιά, είτε πρόκειται για μουσικές σκηνές είτε για μουσεία.

-Ποια είναι η σχέση που έχει αναπτύξει το «Σινιάλο» με την τοπική κοινωνία, με ποιους τρόπους έχει επιτευχθεί αυτή η σχέση και σε τι διαφοροποιείτε σε σχέση με άλλα πολιτιστικά ή πολιτικά στέκια της περιοχής; 

Η κατάληψή μας βρίσκεται σε μια πλατεία στη μέση ενός μπλοκ εργατικών πολυκατοικιών στο Αιγάλεω. Πρόκειται για μια γειτονιά τόσο ταξικά προσδιορισμένη όσο δεν πάει άλλο. Ο χώρος της κατάληψης είναι προέκταση του δημόσιου χώρου της πλατείας, ανοιχτός και προσβάσιμος στη γειτονιά η οποία μπορεί να χρησιμοποιεί όλες τις υποδομές και τις αντιδομές του εγχειρήματος. Όπως γνωρίζουν όσοι/ες δραστηριοποιούνται στις γειτονιές οι σχέσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο. Όλοι και όλες γνωρίζονται μεταξύ τους έτσι που είναι αδύνατο να μην πράττεις αυτά που πρεσβεύεις και συνάμα να πείθεις με τη δράση σου. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν γείτονες που συμφωνούν με το εγχείρημά μας και γείτονες που διαφωνούν. Εκείνο που αποτελεί κοινό κτήμα, ωστόσο, είναι ότι όλες οι λοιδορίες του συστήματος, οι συκοφαντίες των ΜΜΕ, τα αντικοινωνικά στερεότυπα που χρεώνει στα απελευθερωτικά εγχειρήματα η κυριαρχική προπαγάνδα έχουν καταπέσει. Στο Αιγάλεω υπάρχουν πολιτιστικά στέκια που λειτουργούν ως προπύργια διατήρησης των παραδόσεων διαφόρων «ιδιαίτερων πατρίδων» και πολιτικοί χώροι που λειτουργούν ως κομματικά γραφεία. Ως εκ τούτου έχουμε ένα ιδιότυπο «μονοπώλιο» πολιτικής και πολιτιστικής δράσης.

-Το τελευταίο διάστημα οι καταλήψεις βρέθηκαν στο στόχαστρο της κρατικής καταστολής, κάποιες εκκενώθηκαν βίαια και ταυτόχρονα συκοφαντήθηκαν από τα ΜΜΕ σαν «κέντρα βίας και ανομίας», αποκρύβοντας το πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό έργο που παράγουν, αλλά και την ευρεία κοινωνική αποδοχή που έχουν , γιατί νομίζεται ότι συμβαίνει αυτό; 

Πιστεύουμε ότι το καθεστώς δεν επιτρέπει καμία άλλη εκδοχής της πραγματικότητας έξω και πέρα από τη δική του. Κάθε απόπειρα άλλης ποιότητας σχέσεων που πραγματώνουν έναν κόσμο πέρα από και ενάντια στις κυριαρχικές επιλογές κρίνεται ως επικίνδυνη εκτροπή στο βαθμό που η κυριαρχία δεν μπορεί να ξεπεράσει τα δικά της δομικά αδιέξοδα και, εν τω μεταξύ, χρειάζεται μια κλειστή και φοβισμένη κοινωνία. Όσο συμβαίνει αυτό δεν θα επιτρέψει πειραματισμούς άλλης κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης πόσω μάλλον όταν αυτές είναι επιπλέον και αποτελεσματικές. Το μέγεθος της καταστολής που βιώνουν οι καταλήψεις είναι η επιβεβαίωση της βαρύτητας που έχουν μέσα στους απελευθερωτικούς πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες.

-Το κίνημα των καταλήψεων στην Ελλάδα με τις τρεις βασικές κατηγοριοποιήσεις του (άτυπες καταλήψεις στέγης, πολιτικές καταλήψεις στέγης και αμιγείς πολιτικές καταλήψεις) σε ποιο επίπεδο δυναμικής βρίσκεται και τι μπορεί να προτείνει, γενικά, ποιες δομές οργάνωσης, συλλογικοποιήσης, αλληλεγγύης και πολιτικής χειραφέτησης ,κόντρα στο κυρίαρχο μοντέλο ζωής, αλλά και ειδικά, σε αυτούς που είτε απειλούνται από εξώσεις και πλειστηριασμούς κατοικιών, είτε βρίσκονται ήδη άστεγοι ;

Κάθε εγχείρημα έχει τα χαρακτηριστικά τα οποία επιλέγουν οι άνθρωποι που μετέχουν σε αυτό. Δεν υπάρχει καμία συνταγή στον τρόπο με τον οποίο ένα εγχείρημα επιλέγει να διαδράσει με τον κοινωνικό του περίγυρο ή να καταθέσει τη συνολικότερη προταγματική του. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς να εξάγεις χαρακτηριστικά, στοχεύσεις και δράσεις που δεν πείθουν όσους καταρχήν τα προτείνουν. Οι καταλήψεις έχουν τη δυνατότητα να πειραματιστούν κάθε υβριδική τους πρόταση και να την προτείνουν ανοιχτά κοινωνικά στο βαθμό που εκτιμούν ότι αυτή λειτουργεί, παράγει αποτελέσματα και μπορεί να πείσει για μια πιο γενικευμένη της εφαρμογή. Υπάρχει, ωστόσο, μια απόσταση από την δυνατότητα μέχρι να γίνει πραγματικότητα κι εκεί κατά την άποψή μας προβάλλονται όλα τα διακυβεύματα. Η αυτοοργάνωση είναι μια πρόταση που ακυρώνεται όταν έχει χαρακτηριστικά εσωστρέφειας. Η αλληλεγγύη ακυρώνεται όταν απευθύνεται μόνο σε αυτούς που μας μοιάζουν πολιτικά και ιδεολογικά. Η αντίσταση ακυρώνεται όταν αναγγέλλεται από τον άμβωνα.

Συστάσεις για τον Περικλή Κοροβέση  δεν χρειάζονται, ούτε εισαγωγικά σημειώματα, τον συναντήσαμε ένα βράδυ με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου του «Ανθρωποφύλακες»   και από την κουβέντα που κάναμε  μεταφέρουμε και μοιραζόμαστε μερικά από  αυτά που μας είπε.

Βασανιστήρια και κοινωνικός έλεγχος.
Είχα διαπιστώσει ότι τα βασανιστήρια που γίνονταν στην Λατινική Αμερική, Κεντρική Αφρική, Ασία ή και εδώ κατά την διάρκεια της χούντας είχαν πολλές ομοιότητες και σκέφτηκα ότι πρέπει να υπάρχει ενιαίο σχέδιο. Τότε ανακάλυψα, όταν ήμουν στο Παρίσι τέλη δεκαετίας 60 το εγχειρίδιο της CIA, το λεγόμενο Kubark  (όταν το ανακάλυψα ήταν λογοκριμένο το μισό γιατί είχαν αφαιρεθεί τα σωματικά βασανιστήρια)  που είχε συνταχθεί στις αρχές της δεκαετίας του 50 και που περιέγραφε τα ψυχολογικά βασανιστήρια  που γινόντουσαν στα πλαίσια του ψυχρού πολέμου στο πανεπιστήμιο Μακ Τζιλ στο Τορόντο του Καναδά. Εκεί ένα πλήθος επιστημόνων, ψυχολόγων και κοινωνιολόγων, μετρούσε και μελετούσε  πόσο μπορεί να αντέξει ο άνθρωπος στα βασανιστήρια , το ζητούμενο ήταν να σε κάνουν άγραφο χαρτί που στην συνέχεια θα έγραφαν αυτό που θέλουν αυτοί, με μία αντιστοιχία κοινωνική, κάνουν το ίδιο, στέλνουν τόσα πολλά πράγματα, ανεργία, φτώχεια, κατάργηση κοινωνικών δομών υγείας, διάλυση παιδείας, άστεγοι άνθρωποι, ώστε να μην προλαβαίνει ο άνθρωπος να σκεφτεί . Αυτό το εγχειρίδιο αναφέρει και η Ναόμι Κλάιν στο βιβλίο της «Το δόγμα του σοκ» και ιδιοφυώς κάνει την σύνδεση και λέει ότι όπως καταστρέφουν τον  άνθρωπο ατομικά έτσι ακριβώς τον καταστρέφουν και κοινωνικά. Σε αυτό το εγχειρίδιο φαίνεται η «επιστημονική φινέτσα», παίρνουν για παράδειγμα κάποιον του αφαιρούν τα ρούχα και τα παπούτσια  και του δίνουν άλλα,  πέντε νούμερα μεγαλύτερα, χωρίς ζώνη, τον αφήνουν στην απομόνωση και στη απλυσιά για αρκετό καιρό, μετά τον πάνε σε έναν κομψευόμενο ανακριτή που είναι ντυμένος στην τρίχα, ενώ ο άλλος κρατάει το παντελόνι του να μην πέσει. Ο «καλός» ανακριτής του λέει  «Άνθρωποι είμαστε και εμείς πάμε μια βόλτα να ξεσκάσεις»  και τον πάει στην εξοχή, στο δάσος σε μια λίμνη, σε μέρη που οι υπόλοιποι άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν κανονικά, είναι τόσο έντονη και βασανιστική η επιθυμία που δημιουργείται για ζωή, είναι όλα επεξεργασμένα μέχρι κεραίας ώστε να σπάσεις να γίνεις άγραφο χαρτί που ότι γράψουν αυτοί να γίνει δικό σου, η δική σου προσωπικότητα πηγαίνει περίπατο, είναι η λογική του να προσαρμοστείς στο main stream.

Η ευθύνη σε  αυτούς που εφύγαν.
Ένα γραπτό μου καταλήγει : «Κάθε πρωί έπαιρναν κάποιον από εμάς και τον πήγαιναν για εκτέλεση κι άκουγα τα βήματα των μελλοθανάτων πως απομακρυνόντουσαν από τον θάλαμο, εγώ επέζησα κι όμως τα βήματα των εκτελεσμένων είναι τα μόνα που θυμούνται πως υπάρχω».

Η ευθύνη απέναντι στον εαυτό.
Κάποιος ποιητής έχει πει: «δεν υπάρχει δρόμος τον δρόμο τον φτιάχνουμε περπατώντας», οπότε εγώ έχω ευθύνη  απέναντι στον εαυτό μου, να ζήσω και να πεθάνω  ελεύθερος η ζωή είναι δική μου και την διεκδικώ.
Η αισιοδοξία και η νίκη πάνω στο θάνατο.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 2500 καταγεγραμμένοι κοινωνικοί χώροι, και δεν τους ξέρουμε και όλους, κολεκτίβες διάφορες ,σε κάθε συλλογικότητα συμμετέχουν 10 -15 άτομα, δύο από αυτούς να βρεθούν αποφασισμένοι έχουμε πέντε χιλιάδες αντιφασίστες, πέντε χιλιάδες αντιφασίστες δεν είχαμε εμείς στην χούντα. Εμείς τότε είμαστε δεκαπέντε –είκοσι στην Αθήνα κι άλλοι τόσοι στη Θεσσαλονίκη  κι άλλοι δύο στα Χανιά, που λέει ο λόγος. Αυτοί οι αντιφασίστες έχουν μια συνείδηση, μια αποφασιστικότητα, αυτά τα παιδιά που έχουν διαμορφώσει την ζωή τους ακομμάτιστα, είναι μεγάλη δύναμη, πέντε χιλιάδες μάχιμους δεν έχει η χρυσή αυγή, είμαστε παραπάνω. Οπότε αν γίνει κάτι, που έχω σοβαρά υπόψη μου ότι ο κίνδυνος του φασισμού είναι πολύ σοβαρός στην Ελλάδα, αυτός ο κόσμος έχει πιο μεγάλη δυναμική από τους φασίστες. Για αυτό είμαι αισιόδοξος, αυτός ο κόσμος μπορεί να ξεσηκώσει δέκα –δεκαπέντε χιλιάδες να κατέβουν στους δρόμους, έτσι προχωράει η ιστορία, αυτό που μετράει είναι η δύναμη. Δύναμη είναι αυτό που λέμε καύλα και είναι αρχαιοελληνική λέξη που σημαίνει φουσκοδεντριά, αν ο Φρόυντ ήξερε ελληνικά  έτσι θα έλεγε την λίμπιντο. Είναι η δύναμη της ζωής, αυτή είναι η καύλα και είναι απελευθερωτική στο σημείο που εγώ καυλώνω – επιθυμώ μια γυναίκα για να δημιουργήσω ζωή, το ίδιο και η επανάσταση, αυτά πάνε μαζί, είναι στην ουσία η επανάσταση της ζωής εναντίον του θανάτου, δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι φασίστες στην Ισπανία έλεγαν “viva la muerte”.
Η συμμετοχή και η στράτευση.
Όλοι εμείς που παλεύουμε για μια δίκαιη κοινωνία αισθάνομαι ότι συμμετέχουμε, είμαστε μέρος της οικογένειας των μεγάλων διανοητών, παππούς μας είναι ο Όμηρος, θείος ο Αισχύλος, ξάδελφος ο Σαίξπηρ, με τον Μολιέρο παίξαμε στα ίδια θέατρα, είμαστε στρατευμένοι σε ότι καλύτερο έχει δημιουργήσει η ανθρωπότητα.

Αναρχικός χώρος. Γιατί βρίσκεται στο στόχαστρο του κράτους; Γιατί είναι επικίνδυνος.
Κατά την άποψή μου η αριστερά μετά το 74 μετατίθεται στον αναρχικό χώρο, ας το πούμε έτσι γενικόλογα γιατί είναι δύσκολο να αποσαφηνίσεις ποιος είναι ο αναρχικός χώρος ακριβώς . Διαμορφώνεται ένα κίνημα χωρίς κεντρικό συντονισμό, αλλά υπαρκτό, αυτός ο χώρος δεν βρίσκεται σε διαπραγμάτευση με την κεντρική εξουσία κι έτσι εν δυνάμει είναι εχθρός. Ο αναρχικός χώρος δεν έχει αναπτύξει καμία σχέση συνδιαλλαγής με την εξουσία, σε αντίθεση με τους άλλους πολιτικούς  χώρους εντός του κοινοβουλευτισμού και εκτός, δεν εξαρτάται με οιοδήποτε τρόπο από αυτή την «κοινοβουλευτική δημοκρατία» μπαίνει λοιπόν στο στόχαστρο γιατί δεν μπορεί να ελεγχθεί.  Το κράτος είναι ενιαίο μέσα στα χρόνια, έχει εμπειρία καταστολής, έχει μια αδιατάρακτη συνέχεια σε αντίθεση με εμάς που ότι μαθαίνουμε είναι από την ιστορία, είναι ένας φοβερός εχθρός που ξέρει ότι η δύναμη που δεν μπορεί να καταβάλει είναι οι γενικές συνελεύσεις που  ανατρέπουν την εξουσία και δημιουργούν τον «δήμο», την συλλογικότητα και που δεν μπορεί να την χαφιεδίσει . Τι να χαφιεδίσει όταν συμμετέχουν όλοι, πενήντα-εξήντα, εκατό ποιόν να χαφιεδίσει; ποιος είναι ο αρχηγός; κανείς. Αν πάλι  για παράδειγμα σε μια αναρχική ομάδα στείλουν έναν μικρό μπατσάκο να χαφιεδίσει, θα πει αυτοί είναι μια παρέα που συζητούν και φιλοσοφούν, δεν κάνουν κανένα κακό. Αν στείλουν ένα ανώτερο μπάτσο που έχει εκπαιδευτεί στο Χάρβαρντ ή στη NED(National  Endowment for Democracy) αυτός θα έλεγε στην αναφορά του ότι αυτοί είναι πολύ επικίνδυνοι γιατί έχουν πολιτική σκέψη και μπορούν να αντιμετωπίσουν κοινωνικά προβλήματα με ένα τρόπο πολύ πειστικό.
Για αυτό πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι μας χρειάζεται μια άλλη μορφή οργάνωσης η οποία θα καταργήσει την εξουσία και στη θέση της θα υπάρχουν οι συλλογικότητες, κάτι που έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν, στο σημείο που αυτές διαμορφώνουν συλλογική σκέψη και πρωτοβουλία. Γιατί  δεν αλώνονται, δεν γίνεται.

Οι αγώνες των εγαζομένων τα τελευταία χρόνια, τα εργασιακά δικαιώματα που συρικνώνονται, οι αδιέξοδες και αναποτελεσματικές τακτικές της ΓΣΕΕ και του κρατικοδίαιτου συνδικαλισμού, κάνουν επιτακτική την ανάγκη ενός αδέσμευτου συνδικαλισμού «από τα κάτω». Παραθέτουμε τις θέσεις της Αναρχοσυνδικαλιστικής Πρωτοβουλίας Ροσινάντε – μέσα από μια συζήτηση που είχαμε με μέλη της, που φωτίζουν μια τέτοια απόπειρα

1. Τα τελευταία χρόνια και παρά τη σφοδρή επίθεση του κεφαλαίου στους εργαζόμενους, αυτοί δεν μπόρεσαν να απαντήσουν. Τι φταίει γι’ αυτό;

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν αγώνες που ανέδειξαν εντυπωσιακά ενδιαφέρουσες διαθέσεις από την πλευρά των εργαζομένων. Ξεκινώντας από την πολύ μεγάλη συμμετοχή των εργαζομένων στις απεργίες και τις απεργιακές διαδηλώσεις της πρώτης περιόδου της κρίσης και της καπιταλιστικής επίθεσης, που καταλήγει σε μία τομή στις 5 Μαΐου του 2010 και φθάνοντας ως τον σημερινό επίμονο αγώνα των διοικητικών υπαλλήλων των πανεπιστημίων, θα βρούμε πολλές περιπτώσεις απεργιών και αγώνων που δόθηκαν και δίνονται, στους ΟΤΑ, στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, στους καθηγητές μέσης εκπαίδευσης, τον χώρο της υγείας, στα ΜΜΕ, στη Χαλυβουργία φυσικά, σε μια σειρά επιχειρήσεων που κλείνουν ή δεν πληρώνουν και πολλούς ακόμα. Υπό αυτή την έννοια, είναι κάπως σχηματικό να πούμε ότι οι εργαζόμενοι δεν απάντησαν. Αυτό που ισχύει είναι ότι, έως τώρα, η απάντηση αυτή δεν είναι αποτελεσματική. Ως προς αυτό, είναι προφανές ότι η πορεία που πήρε το εργατικό κίνημα, όχι μόνο αυτά τα τελευταία πέντε χρόνια και θα πρόσθετα όχι μόνο στην Ελλάδα, έχουν το σημαντικότερο μερίδιο της ευθύνης. Ειδικότερα η μορφή του κρατικού συνδικαλισμού που κυριαρχεί στην Ελλάδα, αποδείχθηκε όχι μόνο ανίκανη να αναπτύξει νικηφόρους αγώνες και να προωθήσει την εργατική αλληλεγγύη, την ενότητα των αγώνων, την κλιμάκωση και τη ριζοσπαστικοποίησή τους, αλλά επίσης έχει καλλιεργήσει σε μεγάλο βαθμό την ηττοπάθεια, τη μοιρολατρία και τη λογική της ανάθεσης μέσα στον ίδιο τον κόσμο της Εργασίας.
Θέση μας είναι ότι παράλληλα με την ανάπτυξη των αγώνων, οφείλουμε στους εαυτούς μας μια μακρά και επίπονη προσπάθεια συγκρότησης διαφορετικών οργανωτικών δομών στο εργατικό κίνημα, που θα καταλήξουν στη συγκρότηση μιας νέας συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας, οριζόντιας οργανωτικά, με πραγματικά ομοσπονδιακή και αλληλέγγυα δομή και αντικαπιταλιστικής πολιτικά, που θα διαχωριστεί πλήρως από τη ΓΣΕΕ.

2. Οι εργαζόμενοι, ειδικά οι νεώτερης ηλικίας, θεωρούν τους «συνδικαλιστές» ειδικά και τον συνδικαλισμό γενικώς, αναχρονιστικό, ξεπερασμένο, αλλά και «βρώμικο». Ποιος ο λόγος αυτής της αντιμετώπισης και ποια η απάντησή σας σε αυτά;

Θα ήταν πραγματικά ανησυχητικό εάν η κοινωνία, ο κόσμος της Εργασίας και  οι νέοι εργαζόμενοι έδειχναν εμπιστοσύνη στον συνδικαλισμό όπως είναι σήμερα. Στην καλύτερη περίπτωση μιλάμε για ημιμαχόμενες γραφειοκρατίες που διασφαλίζουν την ήττα και στη χειρότερη για δομές ευθέως εξαρτημένες από το Κράτος και το Κεφάλαιο. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο συνδικαλισμός στη ρίζα  του δεν είναι αυτό. Ο συνδικαλισμός υπήρξε η άμεση, αυθόρμητη και αδιαμεσολάβητη οργάνωση των εργαζομένων απέναντι στην ταξική τους καταπίεση, αρχικά στον χώρο δουλειάς τους και τελικά σε όλο το πεδίο της ταξικής πάλης. Η μορφή αυτή οργάνωσης διεφθάρη ιστορικά, σε όλον τον κόσμο, από τις αντιλήψεις της σοσιαλδημοκρατίας που θέλησε να μετατρέψει την εργατική τάξη σε κοινοβουλευτικό κατοικίδιο, αλλά και τη λενινιστική αντίληψη που θέλει να τον ενσωματώσει σε ένα δικτατορικό πολιτικό σχέδιο τα αποτελέσματα του οποίου βιώθηκαν αρνητικά σε ολόκληρο τον 20ό αιώνα.
Στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη, δεδομένου ότι ο κυρίαρχος συνδικαλισμός είναι πλήρως εξαρτημένος από το Κράτος, ουσιαστικά εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια. Περιπτώσεις ατομικής διαφθοράς και συμμετοχής στην εξουσία προφανώς χειροτερεύουν την εικόνα –και δικαίως.

Το ζήτημα είναι η απαξίωση αυτής της μορφής του συνδικαλισμού να μην έχει ως αποτέλεσμα την αδράνεια. Αυτό δεν είναι εύκολο. Πρέπει οι κινήσεις ενός διαφορετικού συνδικαλισμού να οξύνονται και να ενοποιούνται ώστε αργά – αργά να αρχίσουν να συγκροτούν μια διαφορετική προοπτική για τον κόσμο της Εργασίας. Μια ματιά σε τέτοιες κινήσεις σήμερα στο εργατικό κίνημα θα μας δείξει ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ένα έρημο τοπίο. Εχουμε ανάγκη όμως μεγαλύτερο συντονισμό και οπωσδήποτε μερικές πρώτες νίκες που θα λειτουργήσουν ως παράδειγμα.

3. Απέναντι στον «επίσημο» συνδικαλισμό, αλλά και στον κομματικό τύπου ΠΑΜΕ, ποια είναι η δική σας πρόταση;

Προτείνουμε τη συγκρότηση συνδικαλιστικών δομών σε αντικαπιταλιστική και ελευθεριακή κατεύθυνση, που θα ενοποιούνται στη βάση των αναγκών και της δράσης των εργαζομένων. Αντιλαμβανόμαστε το συνδικάτο ως έναν φορέα που την ίδια στιγμή διεξάγει την καθημερινή πάλη σε όλα τα επίπεδα, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής και ταυτόχρονα προετοιμάζει στο εσωτερικό του τη νέα κοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι πλάι στον οικονομικό αγώνα, διεξάγει αγώνα για τα δικαιώματα, αγώνα ενάντια σε κάθε κοινωνικό διαχωρισμό, εθνικό, ρατσιστικό, σεξιστικό ή άλλο, ενώ παράλληλα δοκιμάζει στο εσωτερικό του τις δομές της αλληλεγγύης και της πλήρους ισότητας.
Υπό αυτούς τους όρους, το επαναστατικό συνδικάτο είναι και η μόνη άμεση και ωφέλιμη οργάνωση των εργαζομένων.

4. Βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια σχεδόν όλες οι απεργίες δεν βρήκαν παρά ελάχιστη συμπαράσταση και αλληλεγγύη, τόσο από την υπόλοιπη κοινωνία, όσο και από άλλους εργασιακούς χώρους. Πως μπορεί να αναστραφεί αυτό; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να υπάρξει μια επιτυχημένη απεργιακή κινητοποίηση;

Η απουσία δομών αλληλεγγύης στο εσωτερικό του εργατικού κινήματος υποσκάπτει την έκφραση έμπρακτης συμπαράστασης στους εργατικούς αγώνες, πόσο μάλλον που από την άλλη πλευρά η φασιστική λογική του «κοινωνικού αυτοματισμού» προωθείται κατά κόρον. Η λογική ωστόσο του κοινωνικού κανιβαλισμού, σύμφωνα με την οποία κάθε κοινωνική διεκδίκηση στρέφεται ενάντια στην υπόλοιπη κοινωνία και θα τη βρει απέναντι, δε μπορεί να έχει κανένα άλλο αποτέλεσμα από μια κοινωνία – σουβλάκι από ηττημένους. Ας μην υπερβάλουμε όμως ως προς την επιτυχία της πολιτικής του κοινωνικού αυτοματισμού. Το πραγματικό πρόβλημα είναι η αδυναμία που νιώθουν οι εργαζόμενοι να συμμετέχουν αποτελεσματικά στους αγώνες που αναπτύσσονται και η οποία τους οδηγεί στην αδράνεια και τη μοιρολατρία. Και η απάντηση σε αυτό είναι η οργάνωση της τάξης κατά τρόπο που θα της επιτρέπει να απαντά ενιαία στις επιθέσεις που δέχεται. Αρα, η υπέρβαση του κρατικού και του γραφειοκρατικού συνδικαλισμού που κυριαρχεί. Είναι απαραίτητος λοιπόν ο συντονισμός και η ομοσπονδοποίηση των δομών που αναπτύσσονται σε επίπεδο χώρων δουλειάς, γειτονιάς, πόλης, μέσα στις οποίες συνενώνονται εργαζόμενοι και άνεργοι, μετανάστες και ντόπιοι.

Ειδικά σήμερα, το μέγεθος της επίθεσης καθιστά εξαιρετικά δύσκολη κάθε νίκη σε απλό επιχειρησιακό ή κλαδικό επίπεδο. Χρειάζεται η γενίκευση των απαντήσεων, των στόχων και των σχεδιασμών, έξω από τις συστημικές λογικές της συνδιαλλαγής με το Κράτος και το Κεφάλαιο.

5. Η απεργία είναι το μοναδικό όπλο στα χέρια των εργαζομένων;

Το όπλο των εργαζομένων είναι ότι στην πραγματικότητα είναι αυτοί που έχουν τον έλεγχο της παραγωγής. Ακόμα και σήμερα, με την επίθεση της κρίσης, είναι τα αφεντικά που εξαρτιόνται από εμάς. Αυτό το όπλο αξιοποιείται με διάφορους τρόπους που για να είναι αποτελεσματικοί πρέπει να περιλαμβάνουν την άμεση δράση και την αλληλεγγύη. Υπό αυτή τη συνθήκη, η απεργία είναι το σημαντικότερο μέσο των εργαζομένων και η Γενική Απεργία το εργαλείο της νίκης τους. Ωστόσο, ελπίζω ότι είναι καθαρός ο διαχωρισμός ανάμεσα σε αυτή την προοπτική και τις απεργίες της ήττας που προκηρύσσει από καιρό σε καιρό η ΓΣΕΕ, καλλιεργώντας την απογοήτευση και την αδιαφορία.

6. Η κυβέρνηση σύμφωνα με πληροφορίες θα κατεβάσει νόμο που θα κάνει ακόμα δυσκολότερη τη κήρυξη απεργιών και γενικότερα τους συνδικαλιστικούς αγώνες. Ποια πρέπει να είναι η απάντηση σε αυτό;

Η «νομιμότητα» των απεργιών υπήρξε ιστορικά μια συνδιαλλαγή του Κράτους και του Κεφαλαίου με τον συνδικαλισμό, προκειμένου να τον ενσωματώσει. Σε μεγάλο βαθμό μάλιστα, υπήρξε επιτυχημένη. Οι μεγαλύτερες στιγμές στην ιστορία του εργατικού κινήματος ωστόσο δε βασίστηκαν στη νομιμότητα, αλλά παρήγαγαν δίκαιο οι ίδιες. Δεν υποστηρίζω ότι βρισκόμαστε σε μια τέτοια ιστορική στιγμή. Το ζητούμενο ωστόσο για το εργατικό κίνημα δεν είναι να παρακαλέσει για τη νομιμοποίηση των μεθόδων του, αλλά να επιβάλει στην κοινωνία τους συσχετισμούς εκείνους που δεν θα επιτρέπουν στο Κράτος και το Κεφάλαιο να πραγματοποιούν τις απειλές και τις επιθυμίες τους.

Τα τελευταία χρόνια, το σύνολο σχεδόν των απεργιακών κινητοποιήσεων κρίθηκε παράνομο από τα δικαστήρια. Πρέπει ωστόσο να αναρωτηθούμε αν αυτό που εμπόδισε την κλιμάκωση αυτών των αγώνων ήταν οι δικαστικές αποφάσεις ή η απουσία αποφασιστικότητας και δομών ικανών και πρόθυμων να τις υπερβούν.
Δεν θέλω να πω ότι η ποινικοποίηση των αγώνων και των αγωνιστών δεν είναι μια δυσάρεστη εξέλιξη στην ταξική πάλη. Εντούτοις, το να βασίζουμε τη νομιμοποίηση των αγώνων στο Κράτος είναι μια συνταγή βέβαιης ήττας. Η εργατική τάξη πρέπει να ανακτήσει την αυτοπεποίθησή της στη δυνατότητά της να παράγει δίκαιο. Δεν είναι άλλωστε πολύ μακρινές οι εποχές που εργατικοί αγώνες συνέτριψαν δικαστικές αποφάσεις και νίκησαν.

Στη σημερινή περίοδο της οξυμένης καταστολής μέσα και έξω από τους χώρους δουλειάς και του πογκρόμ απολύσεων, οφείλουμε επίσης να αναζητήσουμε τρόπους προστασίας των αγωνιστών. Κάτι που σημαίνει ότι ένα τμήμα της συνδικαλιστικής δουλειάς οφείλει να γίνεται εκ των πραγμάτων σε συνθήκες παρανομίας και ότι τμήματα των δράσεων βασίζονται στην διεπαγγελματική αλληλεγγύη των εργαζομένων.

7. Μέσα σε όλη αυτήν την επίθεση του κεφαλαίου και τις συνεχείς ήττες των εργαζομένων τα τελευταία χρόνια, έχουν σημειωθεί κάποιες ρωγμές που μπορούν να αποτελέσουν το ξεκίνημα κάποιας αντεπίθεσης; Μπορείτε να μας δώσετε κάποια παραδείγματα επιτυχημένων απεργιακών κινητοποιήσεων;

Ανέφερα και προηγουμένως ότι στις σημερινές συνθήκες η απαίτηση για νίκες σε επίπεδο επιχειρησιακό ή μόνο κλαδικό αγγίζει τα όρια της ουτοπίας. Βρισκόμαστε σε συνθήκες ταξικού πολέμου και όχι κοινωνικής διαπραγμάτευσης. Οι νίκες λοιπόν θα είναι συνολικές ή, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα υπάρξουν. Ολοι μαζί μπορούμε να νικήσουμε. Ενας – ένας, θα χάσουμε όλοι, ο καθένας με τη σειρά του. Με αυτό δεν εννοώ ότι οι κλαδικοί αγώνες είναι μάταιοι –κάθε άλλο. Αυτό που έχει σημασία είναι να αναζητήσουμε άμεσα τους τρόπους περάσματος από το επιχειρησιακό στο κλαδικό και από το κλαδικό στο γενικό, για να αυξήσουμε τις πιθανότητες να πετύχουμε νίκες. Με κίνδυνο να γίνω κουραστικός, θα επαναλάβω ότι αυτό είναι κυρίως αντικείμενο μιας διαφορετικής οργάνωσης της εργατικής τάξης, με ελευθεριακές δομές και αντικαπιταλιστική κατεύθυνση.

Σημειώνω ότι ακόμα και σήμερα, σε μικρές περιπτώσεις όπου αυτό υπήρξε, επιτεύχθηκαν μικρές, μερικές και παραδειγματικές νίκες. Θα επισημάνω για παράδειγμα, την περίπτωση του ΔΟΛ, όπου σε ένα σύνολο 600 απολύσεων που δεν έγινε κατορθωτό να απαντηθούν τα τελευταία τρία μόλις χρόνια, μία από όλες έγινε δυνατό να ανακληθεί. Είναι αυτή ενός εργαζόμενου κούριερ, ακριβώς επειδή το συνδικάτο του λειτούργησε με αυτόν τον υποδειγματικό τρόπο: άμεση δράση, πραγματική αλληλεγγύη και απουσία οποιασδήποτε αυταπάτης ότι ανάμεσα στους εργαζόμενους και τα αφεντικά είναι εφικτή κάποια διευθέτηση χωρίς μάχη.

Ωστόσο, όσο αυτό το είδος της παρέμβασης δεν αγκαλιάζει μεγάλα κομμάτια της τάξης, σε διεπαγγελματικό και διακλαδικό επίπεδο, οι νίκες αυτές κινδυνεύουν, εκτός από μικρές, να αποδειχθούν και προσωρινές.

8. Πολλοί στον αναρχικό χώρο, θεωρούν το συνδικαλισμό και ειδικότερα τον αναρχοσυνδικαλισμό ξεπερασμένο, αλλά και μερικό. Πολλοί αμφισβητούν ακόμα και τη ταξική πάλη. Ο αγώνας των εργαζομένων είναι ταξικός ή μπορεί να είναι και κάτι άλλο;

Μπορούμε ξέρετε να αμφισβητήσουμε ακόμα και το ότι η Γη γυρίζει, κανείς δεν το απαγορεύει. Ωστόσο, δείτε τι συμβαίνει τα τελευταία πέντε χρόνια σε ολόκληρο τον κόσμο: το Κεφάλαιο έχει εξαπολύσει μια πελώρια επίθεση ενάντια στην Εργασία. Αυτό συνοδεύεται από μια τρομακτική αναδιανομή του εισοδήματος προς όφελος των οικονομικά ισχυρών, μια τεράστια χειροτέρευση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων που προκαλείται από την εκτόξευση της ανεργίας σε αδιανόητα επίπεδα και τη συμπίεση των μισθών και φυσικά από την έξαρση της κρατικής καταστολής και τη συρρίκνωση των δικαιωμάτων. Όλα αυτά είναι ακριβώς δείγματα της ταξικής πάλης σε οξυμένη μορφή. Μόνο που αυτή διεξάγεται κυρίως από την αντίπαλη τάξη, τους καπιταλιστές. Το ερώτημα δεν είναι πώς θα «δραπετεύσουμε» από αυτό το πρόβλημα –δεν είναι άλλωστε δυνατό κάτι τέτοιο- αλλά πώς θα διεξάγουμε τον ταξικό πόλεμο από τη δική μας σκοπιά.

Ο αναρχοσυνδικαλισμός είναι μια πρόταση για να διεξαχθεί αυτή η πάλη με ελευθεριακούς όρους, δηλαδή από τη βάση, χωρίς ιεραρχία και με ομοσπονδιακή οργάνωση, σεβόμενη την αυτονομία των διαφορετικών χώρων και με γνώμονα τις ανάγκες και όχι έναν συγκεντρωτικό κορσέ, προερχόμενο από την ιδεολογία είτε από κάποια κεντρική επιτροπή. Σε αυτή τη βάση συσπειρώνει εκατοντάδες χιλιάδες οργανωμένους εργαζόμενους και στην πραγματικότητα συναντιέται στη δράση πολλών εκατομμυρίων σε όλο τον κόσμο. Δεν αντιλαμβάνομαι υπό ποία έννοια είναι «ξεπερασμένος» και από τι. Το ότι οι μορφές της καταπίεσης αλλάζουν δεν αναιρεί το γεγονός ότι η βάση τους είναι οικονομική. Και προφανώς ο αναρχοσυνδικαλισμός δεν εξαντλεί τη δράση του στο οικονομικό πεδίο, όπως συχνά λαθεμένα θεωρείται, εκκινεί από αυτό.

Εδώ θέλω να θυμίσω ότι ο αναρχισμός ως ρεύμα της νεωτερικότητας είναι μία τάση μέσα στη σοσιαλιστική οικογένεια, η μία από τις δύο τάσεις της πρώτης Εργατικής Διεθνούς, άρα ένα ταξικό κίνημα. Διαφοροποιείται από τον εξουσιαστικό σοσιαλισμό ως προς το ότι αρνείται την ωφελιμότητα οποιουδήποτε «επαναστατικού κράτους», εργατικού ή μεταβατικού, καθώς και ότι προτάσσει την άμεση οργάνωση των εργατών ανά χώρο δουλειάς σε ομοσπονδία, έναντι του πολιτικού κόμματος που είναι ένας εξωτερικός προς την τάξη μηχανισμός. Υπό αυτή την έννοια ο αναρχοσυνδικαλισμός είναι ο αναρχισμός της πράξης. Αλλά ακόμα κι αν αυτή η οπτική τεθεί υπό συζήτηση, δεν μπορώ να φανταστώ έναν αναρχισμό που να «αμφισβητεί την ταξική πάλη». Σε αυτή την περίπτωση, για να μη χάνουν οι λέξεις το νόημά τους, παύει να είναι αναρχισμός και γίνεται κάτι άλλο. Μπορούμε να το σεβαστούμε, να το συζητήσουμε, αλλά όχι να το αποκαλέσουμε «αναρχισμό».

Τέλος, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η συζήτηση περί τέλους της εργατικής τάξης και των τάξεων εν γένει, ειδικά η συζήτηση περί τέλους των κοινωνικών υποκειμένων ως οργανωμένη συγκρότηση συμφερόντων, είναι μια συζήτηση που πηγάζει από τον φιλελευθερισμό, που από κάθε άποψη βρίσκεται στον αντίποδα του αναρχισμού. Ο αναρχισμός αναγνωρίζει τη δυνατότητα της ελευθερίας του καθενός μόνο μέσα στην ισότητα όλων, άρα στην κατάργηση και όχι στην άρνηση των τάξεων.

Ο αναρχοσυνδικαλισμός είναι ως προς αυτό η εκδοχή της οργάνωσης των καταπιεσμένων από τη βάση, δηλαδή στο πεδίο της πιο άμεσης καθημερινής καταπίεσης, χωρίς να μένει μόνο σε αυτή. Επομένως, συναντιόμαστε στη βάση των κοινών μας προβλημάτων

9. Πιστεύετε ότι ο αναρχοσυνδικαλισμός πρέπει να συνδεθεί με κινήματα γειτονιάς, περιβαλλοντικά, αντιφασιστικά κλπ. και αν ναι πως;

Επαναλαμβάνω  ότι η αντίληψη ότι ο αναρχοσυνδικαλισμός ασχολείται με οικονομικά ζητήματα ή ζητήματα μέσα στους χώρους δουλειάς μόνο, συνιστά μια παρεξήγηση.  Ο αναρχοσυνδικαλισμός αναγνωρίζει την οικονομική καταγωγή της εκμετάλλευσης, η οποία προκύπτει από την αντίθεση του Κεφαλαίου με την Εργασία. Στην κοινωνική σχέση Εργασία ωστόσο, περιλαμβάνεται κάτι πολύ ευρύτερο από τον «εργάτη του εργοστασίου», περιλαμβάνεται το σύνολο των ανθρώπων που υπόκεινται στην κυριαρχία του Κεφαλαίου και το σύνολο της κυριαρχίας αυτής. Σας απαντώ λοιπόν ότι ο αναρχοσυνδικαλισμός συνδέεται με κάθε μορφή καταπίεσης, εκμετάλλευσης, κοινωνικού διαχωρισμού. Η Αναρχοσυνδικαλιστική Πρωτοβουλία Ροσινάντε άλλωστε συμμετέχει ενεργά σε πρωτοβουλίες σαν αυτές που αναφέρετε και άλλες ακόμα.

Στις συγκρούσεις των οικοδόμων το ‘65 με την αστυνομία στα Ιουλιανά, στον παράνομο αντιδικτατορικό αγώνα, στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το ‘73, στο κίνημα του εργοστασιακού συνδικαλισμού. Στη συνέντευξη που ακολουθεί απαντά σε ερωτήσεις, που έχουν να κάνουν με την πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, από το πρώτο μνημόνιο το 2010 και πέρα.

Μετά από τρία χρόνια μνημονίων και ισοπέδωσης εργασιακών κοινωνικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων ο λαός παραμένει παθητικός έχοντας ίσως εναποθέσει τις ελπίδες του στα κόμματα της αντιπολίτευσης χωρίς να συμμετέχει μαζικά σε συλλογικές διαδικασίες από κάτω. Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτό;

Σήμερα πράγματι υπάρχει μια ύφεση στους αγώνες, ωστόσο την περασμένη τριετία υπήρξαν βίαιες αντιδράσεις σε κάποιες περιπτώσεις είχαμε πραγματικές συγκρούσεις. Τελικά οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν με το λεγόμενο κίνημα των αγανακτισμένων στις πλατείες που αμφισβήτησε και την πιο «ιερή ιδέα», την υπόσταση του κράτους. Ποιός δε θυμάται τα γεγονότα στην παρέλαση στη Θεσσαλονίκη;
Παρόλα αυτά τα μέτρα πέρασαν όχι γιατί ο κόσμος παραπλανήθηκε από τα κόμματα και τα συνδικάτα αλλά αντίθετα γιατί δεν τα πίστεψε, είδε σε αντίθεση με τους πολιτικούς ότι είχε δύο επιλογές, την ελεγχόμενη, ή την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία. Η ταξική τους κατάσταση τους οδήγησε, έστω και σιωπηλά,  στην πρώτη επιλογή ελπίζοντας να κρατήσουν κάποια από τα κεκτημένα τους.
Αυτό το κύμα πέρασε ένα άλλο εγκυμονείται, σ’ αυτό, αν ο βασικός κορμός είναι οι άνεργοι και νεολαία, οι πραγματικοί κολασμένοι της Γης  τα πράγματα θα πάρουν άλλη τροπή.

Το κράτος δείχνει με ολοένα αυξανόμενη ένταση, το άγριο κατασταλτικό του πρόσωπο (βασανισμοί κρατουμένων, επιθέσεις σε καταλήψεις και αυτοοργανωμένους  χώρους, στοχοποίηση και τρομοκρατία σε κάθε αντιστεκόμενο κομμάτι της κοινωνίας) χρησιμοποιώντας τακτικές που πολλοί συγκρίνουν με της χούντας, υπάρχουν αναλογίες; και αν ναι ποιες;

Είναι από τις λίγες στιγμές που με κάνει κάποιος να γελώ.  Αυτό συμβαίνει όταν ακούω τον Δένδια, τον Άδωνη ή κάποιον άλλο να μιλά ότι το κράτος, δηλαδή το ελληνικό κράτος, θα επιβάλλει τη βούληση του, στο γαλατικό χωριό της Χαλκιδικής. Μου θυμίζουν ένα κινηματογραφικό έργο, το ποντίκι που βρυχάται. Αφού οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία, το αποτέλεσμα είναι να μην έχουν πόρους για την αστυνομία και το στρατό. Για να διατηρήσουν τις φυγόκεντρες τάσεις στο εσωτερικό, που θα πάρουν απρόσμενες διαστάσεις, θα χρειαστεί να καταφύγουν σε κυανόκρανους. Οι ίδιοι οδηγούν τη χώρα σε διάλυση.
Όσο για τους εξωτερικούς κινδύνους,  δε χρειάζεται να επιτεθεί κάποιος  με όπλα αρκεί να αγοράσει ομόλογα και να επικαλεστεί το αγγλικό δίκαιο. Μπορεί να κατακτήσει οτιδήποτε μέσα στη χώρα.
Βέβαια το κράτος προσπαθεί να αμυνθεί, για να διασωθεί θα πρέπει να βρει χρήματα να ισοσκελίσει τον ισολογισμό πως όμως; Θα πάρει τα σπίτια από εκατοντάδες οικογένειες; θα κλείσει στη φυλακή χιλιάδες χρεοφειλέτες; Δεν μπορεί, γι αυτό χτυπάει στα τυφλά όποιον αδύνατο βρει για να δείξει ότι ακόμη έχει τη  δύναμη να επιβάλλεται, έτσι πολλά μέτρα είναι πιο σκληρά από τ’ αντίστοιχα της χούντας. Στη χούντα για παράδειγμα ήταν αδιανόητη μία ανάκριση σαν αυτή που έκανε ο Διώτης στον Ευαγγελισμό.

Ποια μπορεί να είναι η απάντηση του κινήματος στην άνοδο της επιρροής του φασισμού και του νεοναζισμού στη νεολαία και τα λαϊκά στρώματα ;

Είναι άλλο πράγμα οι φασιστικές συμμορίες και άλλο ο φασισμός σαν ιδεολογία και πολιτική δύναμη. Μια συμμορία μπορείς να την αντιμετωπίσεις με τα ίδια μέσα, την πολιτική της επιρροή όμως όχι. Το κεντρικό σημείο της φασιστικής πολιτικής είναι ο ρατσισμός, η άνοδος της επιρροής σημαίνει ότι ένα μέρος της ελληνικής κοινωνίας είναι ρατσιστικό, στο ρατσιστικό αυτό μπλοκ υπάρχουν αντιφάσεις. Αγρότες και άλλα μικροαστικά στρώματα θέλουν τους μετανάστες σαν δούλους, μερικοί εργαζόμενοι τους πιστεύουν ότι τους κλέβουν τη δουλειά, άλλοι γιατί νιώθουν ανασφάλεια. Την κατάσταση αυτή τη μεγαλοποιούν τα Μ.Μ.Ε. Ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας έχει προσβληθεί από μια αρρώστια που θα κάνει τον κύκλο της. Με το να εκδηλωθεί σαν πολιτική τάση  θα συναντήσει  τα πραγματικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας που δεν είναι οι μετανάστες. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι οι μετανάστες θα διωχτούν ή θα  φύγουν μόνοι τους, κάτι που είναι αδύνατο να συμβεί βέβαια,  η ανεργία, η φτώχεια και η εξαθλίωση θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, ο φασισμός από την ταξική του φύση θα στραφεί  και πάλι ενάντια στους εξαθλιωμένους.
Το ανησυχητικό δεν είναι η επιρροή στα μίζερα μικροαστικά στρώματα αλλά στη νεολαία. Η προβολή του γυμνασμένου άντρα που καθαρίζει με τα μπράτσα του, επηρεάζει ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας. Σ’ αυτό βοηθά η προβολή των πολεμικών παιχνιδιών. Σίγουρα στον υπεράνθρωπο με σήμα τη σβάστικα δεν θα προβάλουμε κάποιον με το άλφα στο κύκλο, ή το σφυροδρέπανο αλλά το να συνδεθούμε με την αντιφασιστική μας παράδοση.  Το πραγματικό «αντριλίκι» δεν είναι να δέρνεις έναν ανήμπορο μετανάστη, αλλά να μη γονατίζεις μπροστά σε μια πανίσχυρη εξουσία.
Καλά όλα αυτά αλλά οι πράξεις μετράνε πιο πολύ, στις φασιστικές προκλήσεις πρέπει να σηκώσουμε το γάντι!

Έχουν σημειωθεί καταλήψεις μέσων παραγωγής από αυτοοργανωμένες κολεκτίβες ποια είναι η γνώμη σου;

Έχω πει και έχω γράψει πολλές φορές ότι οι επιχειρήσεις που κλείνουν ανήκουν πια στη κοινωνία και πρέπει οι εργαζόμενοι να τις καταλαμβάνουν και να συνεχίσουν τη λειτουργία τους προς όφελος της κοινωνίας. Το ζήτημα όμως δεν είναι απλό, τα προβλήματα που συναντούν είναι πάρα πολλά. Δεν θα αναφερθώ στη δικιά μου άμεση εμπειρία φτωχή έτσι κι αλλιώς ούτε μια έμμεση από την Αργεντινή, αλλά στην περίπτωση ενός ιστορικού παραδείγματος, την κατάληψη της Fiat το 1926  που οδηγήθηκε σε αδιέξοδο. Η γνώμη μου είναι, ότι για να κρατηθούν αυτές οι κολεκτίβες, πρέπει να ιδωθούν σαν κομμάτια μιας πορείας σε ένα εναλλακτικό τρόπο παραγωγής. Αυτό όμως όχι με κάποιο σχέδιο από τα πάνω, αλλά με επιτροπές εργαζομένων και άλλων κοινωνικών ομάδων που εμπλέκονται με την παραγωγή ή την κατανάλωση.
Το θέμα αυτό δεν μπορεί να εξαντληθεί εδώ, οι ίδιοι οι εργαζόμενοι όταν βρεθούν σε μια τέτοια διαδικασία, αναπτύσσουν πρωτοβουλίες που πράγματι εκπλήσσουν.
Να προσθέσω και κάτι ακόμα. Αυτή η πρακτική μας φέρνει σε πλεονεκτική θέση απέναντι στους φασίστες που ποτέ δε θα διανοηθούν  να στραφούν ενάντια στο ιερό δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας.

Ποια είναι η γνώμη σου για τις ένοπλες επαναστατικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται τα τελευταία χρόνια;

Νομίζω ότι έχω πει και έχω γράψει αρκετά γύρω από το θέμα αυτό, λίγα μόνο λόγια: όταν σε μία χώρα οργιάζει η κρατική και παρακρατική βία και ακόμα και τα ίδια τα στελέχη τους τρώνε καρπαζιές και κάθονται σαν κότες, τότε κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει,  να εμποδίσει κάποιους ευαίσθητους νεαρούς να απαντήσουν με τον ίδιο τρόπο. Αυτό βέβαια, δεν μ’ εμποδίζει να πω τη γνώμη μου. Η κρίση είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε πολεμικές ή εμφυλιακές συρράξεις, για αυτό είναι φρόνιμο να προετοιμάζεται κανείς, έστω και αν σιχαίνεται τον πόλεμο όπως εγώ που τον έχω ζήσει. Ωστόσο ο πόλεμος που είναι συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα βέβαια, προϋποθέτει την πολιτική που κατά τους ειδικούς αποτελεί τα εφτά δέκατα έναντι της καθαρά στρατιωτικής τέχνης.