Month: January 2016

Απ’ ότι φαίνεται, βρισκόμαστε στον τελικό δρόμο για τη συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ με επίκεντρο το εμπόριο. Η TTIP (Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση, μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ), αποτελεί τη συνέχεια προηγούμενων εμπορικών συμφωνιών που έχουν συναφθεί σε προγενέστερους χρόνους μεταξύ ΕΕ-ΗΠΑ και άλλων χωρών. Αυτό, όμως, που την κάνει να ξεχωρίζει επικίνδυνα είναι ότι δεν αποτελεί απλά μια ακόμη διακρατική, με την ευρεία έννοια, συμφωνία, αλλά θέτει νέους κανόνες σε νομικό και διακρατικό επίπεδο, όπου όλη την εξουσία και τυπικά την κατέχουν και τη νέμονται οι πολύ μεγάλες και ισχυρές πολυεθνικές εταιρίες.

Την ίδια περίοδο, συντονισμένα, τρέχουν και άλλες εμπορικές διαπραγματεύσεις για συμφωνίες μεταξύ διαφόρων χωρών και ενώσεων κρατών, όπως η CETA (Συνολική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία, μεταξύ της ΕΕ και του Καναδά), η TiSA (Εμπορική Σχέση για την Συμφωνία Υπηρεσιών, μεταξύ πολυάριθμων μερών) και η TPP (Διηπειρωτική Εταιρική Σχέση, μεταξύ ΗΠΑ, Καναδά και διαφόρων ασιατικών χωρών).

Οι κυρίαρχοι, πάντοτε με βάση τα συμφέροντά τους, προχωρούσαν σε υπογραφή συμφωνιών μεταξύ κρατών ή διαμόρφωναν ενώσεις με επίκεντρο τις οικονομικές σχέσεις. Πληθώρα τέτοιων συμφωνιών και σχέσεων υπάρχουν στην οικονομική ιστορία, οι οποίες καθορίζουν –οι περισσότερες σημαντικά– τις τύχες των ανθρώπων. GATT, NAFTA, ΠΟΕ αλλά και ΕΟΚ, ΕΕ, ΚΑΠ αποτελούν ένα μικρό δείγμα τέτοιων προσπαθειών από τους ισχυρούς που διαμορφώνουν το πλαίσιο και τους κανόνες του παιχνιδιού. Συμφωνίες που, όπως δείχνουν οι στατιστικές, μεγάλωσαν το χάσμα και την ανισορροπία μεταξύ ισχυρών και αδυνάμων σε πολλαπλό επίπεδο, είτε διακρατικά και ενδοεπιχειρηματικά είτε μεταξύ των ανθρώπων. Να επισημανθεί, σε αυτό το σημείο, ότι οι διαπραγματεύσεις για την συμφωνία μεταξύ των επιτετραμμένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Κονγκρέσσου ξεκίνησαν στα μέσα του 2013, υπό καθεστώς απόλυτης μυστικότητας. Ενημέρωση ουσιαστικά δεν υπήρξε για τους ευρωβουλευτές ή τους αρμόδιους υπουργούς των κρατών-μελών, αντίθετα, οι μεγάλες εταιρείες είχαν από την πρώτη στιγμή άμεση και υπεύθυνη ενημέρωση, καθώς οι διαπραγματεύσεις δεν προχωρούν αν δεν ζητηθεί η δική τους γνώμη για κάθε θέμα ξεχωριστά.

Στην παρούσα χρονική στιγμή, οι οικονομικοί αναλυτές εμφανίζουν τις τρέχουσες συζητήσεις κυρίως ανάμεσα σε ΗΠΑ, ΕΕ, Καναδά και Ιαπωνία, ως την προσπάθεια να παρακάμψουν και να φρενάρουν την ισχυροποίηση της Κίνας. Δεν γνωρίζουμε εάν αυτός είναι ο πραγματικός τους στόχος ή εμφανίζουν μια κατασκευή για να κάμψουν τις αντιστάσεις, αλλά όπως και να ’χει οι πολυπόθητες συμφωνίες είναι κάτι πολύ παραπάνω από εμπορικές. Μετασχηματίζουν την σύγχρονη λειτουργία του κράτους, όπως αυτή δρούσε μέχρι σήμερα. Για παράδειγμα, στη συμφωνία της TPP (που έχει δει το φως της δημοσιότητας, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες) δίνεται η εξουσία στις πολυεθνικές εταιρείες έναντι των κρατών. Αν, λόγου χάρη, μια κυβέρνηση πάρει μέτρα τα οποία θίγουν τα συμφέροντα μιας πολυεθνικής που δραστηριοποιείται στη χώρα, τότε η εταιρεία έχει δικαίωμα να σύρει το κράτος σε διεθνή δικαστήρια, πετυχαίνοντας είτε αναίρεση της απόφασης είτε αποζημιώσεις. Το ίδιο θα ισχύσει και στην περίπτωση που μια εταιρεία προκαλέσει περιβαλλοντική καταστροφή. Οι κυβερνήσεις δεν θα έχουν το δικαίωμα να παύσουν την λειτουργία της πολυεθνικής, ενώ παρόμοιο περιεχόμενο αναμένεται και στην ΤΤIP και CETA. Σύμφωνα με τη Greenpeace, σε ό,τι αφορά τον μηχανισμό επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτή και κράτους (ISDS), «διαιτητικά δικαστήρια θα δίνουν τη δυνατότητα στις εταιρίες να ασκούν αγωγές δισεκατομμυρίων ευρώ ως αποζημίωση, όταν κρίνουν ότι τα κράτη παραβιάζουν τους κανόνες της TTIP». Η μέχρι τώρα κρατική διαχείριση υποθέσεων που αφορούσαν περιβαλλοντικές υποθέσεις ή εταιρικές παρανομίες, έστω και θεωρητικά άφηνε ένα παράθυρο εναρμόνισης με διεθνείς συμβάσεις προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας των όντων. Αυτές τώρα υποβαθμίζονται ως προς την ισχύ τους και μπαίνουν σε επαναδιαπραγμάτευση της χρήσης και επίκλησης τους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κυριαρχία αποφασίζει στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή να μεταβιβάσει εξουσίες και αρμοδιότητες σε φορείς, που η ίδια έχει δημιουργήσει για να εκτελέσουν τις αποφάσεις και επιταγές της.

Κάποιος θα μπορούσε κάλλιστα να ισχυριστεί ότι και σήμερα, οι πραγματικοί εξουσιαστές είναι οι ισχυροί τραπεζίτες και οι πολυεθνικές κολοσσοί, που έχουν τους διαχειριστές των υποθέσεων τους μέσα στα κοινοβούλια εθνικά ή υπερεθνικά και στις διεθνείς επιτροπές. Πράγματι έτσι είναι, όπως και το γεγονός ότι η δημιουργία των εθνών-κρατών, εκτός όλων των άλλων, αποτελούσαν και πόθο των εμπόρων για να δημιουργήσουν ευρύτερες αγορές για τα προϊόντα τους.

Έτσι, από την εθνική, στην υπερεθνική και την παγκοσμιοποιημένη αγορά, με κυρίαρχο σύνθημα το «ελεύθερο εμπόριο», διαμορφώνεται ακόμη μια επιπλέον κατάσταση που τη διαφοροποιεί από τις προηγούμενες στο εξής: δεν μπορεί κάποιο κράτος να αρνηθεί για παράδειγμα στην κάθε Monsanto να διακινεί προϊόντα της μέσα στην επικράτεια του, αφού η ΕΕ θα έχει συνάψει ευρύτερη και γενικότερη διατλαντική συμφωνία. Και σε αυτό το σημείο διαπιστώνουμε, ότι το κυρίαρχο σύστημα βρήκε τον τρόπο να παρακάμψει τις αποφάσεις των εθνικών κρατών. Οπότε και οι εγχώριοι διαχειριστές θα νίπτουν τα χείρας τους και οι πολυεθνικές δεν θα χρειάζονται να «πείθουν» κάθε κράτος ξεχωριστά. Η κατάργηση των ευρωπαϊκών κανονισμών για την ασφάλεια των τροφίμων αποτελεί προτεραιότητα των αμερικάνικων επιχειρηματικών λόμπι στις διαπραγματεύσεις για το TTIP, μιας και η αμερικάνικη νομοθεσία δεν είναι τόσο αυστηρή όσο η ευρωπαϊκή, ως προς τα πρότυπα που ακολουθούνται. Από την πρώτη στιγμή, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δήλωσε ρητά ότι θα χρησιμοποιήσει τις διαπραγματεύσεις του TTIP για να βάλει στο στόχαστρο τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς που θέτουν φραγμούς στις αμερικανικές εξαγωγές τροφίμων και ειδικά τους κανονισμούς για την ασφάλεια των τροφίμων. Περίπου το 70% όλων των μεταποιημένων τροφίμων που πωλούνται στα αμερικανικά σουπερμάρκετ περιέχουν πλέον γενετικά τροποποιημένα συστατικά, εν αντιθέσει με την ευρωπαϊκή αγορά που όσα έχουν κάποιο γενετικά τροποποιημένο συστατικό πρέπει να φέρουν σαφές διακριτικό σήμα. Πάνω από το 90% του βοδινού κρέατος στις ΗΠΑ παράγεται με τη χρήση βόειων αυξητικών ορμονών, οι οποίες έχουν συνδεθεί με διάφορα είδη καρκίνων στον άνθρωπο, παρ’ ότι οι περιορισμοί της ΕΕ στην εισαγωγή τέτοιου κρέατος υπάρχουν από το 1988.

Επί πρόσθετα, στις ΗΠΑ οι παραγωγοί κοτόπουλου και γαλοπούλας απολυμαίνουν με χλώριο τα πουλερικά προτού τα πωλήσουν στους καταναλωτές –μια πρακτική απαγορευμένη τυπικά από το 1997 στην ΕΕ. Και πάλι, η κυβέρνηση των ΗΠΑ εναντιώθηκε σε αυτή την απαγόρευση μέσω του ΠΟΕ και οι αμερικανικές εταιρείες ζητούν τώρα την άρση της μέσω του TTIP. Η παράθεση αυτών των παραδειγμάτων δεν γίνεται, ασφαλώς, στη βάση της ανάδειξης μιας ποιοτικά διαφοροποιημένης στάσης της ΕΕ σε σχέση με τις ΗΠΑ, –άλλωστε ουκ ολίγα είναι τα διατροφικά σκάνδαλα που έχουν πλήξει και πλήττουν την ευρωπαϊκή αγορά– αλλά για την αποτύπωση μιας κατάστασης που υπάρχει και την οποία οι ΗΠΑ όχι μόνο εφαρμόζουν στο εσωτερικό τους εδώ και δεκαετίες κανονισμούς που επιτρέπουν να κυκλοφορούν σκουπιδοτροφές, αλλά προσπαθούν, επί πλέον, να κάνουν «εξαγωγή» αυτών των κανονισμών. Έτσι, οι αδύναμοι οικονομικά τρέφονται με σκουπιδοτροφές και οι μεσαίοι και άνω με βιολογικά. Παρόμοια τακτική ακολουθείται και σε ζητήματα περιβάλλοντος, φυτοφαρμάκων και χημικών σκευασμάτων. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλά φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ, αλλά απαγορεύονται στην ΕΕ. Το 2012 εντοπίστηκαν μεγάλες ποσότητες καλαμποκιού που είχαν μολυνθεί με τη δηλητηριώδη ουσία αφλατοξίνη Β1. Αυτές θα έπρεπε κανονικά να εξουδετερωθούν στην Ευρώπη, αλλά στην προκειμένη περίπτωση μεταφέρθηκαν ως τροφή στις ΗΠΑ.

Όμως, ποιό είναι το τυράκι σε αυτές τις διαπραγματεύσεις; Η κατάργηση των δασμών στα προϊόντα που διακινούνται μεταξύ των χωρών αυτών. Αυτό, όμως, ήδη γίνεται για πάρα πολλές χώρες από πολύ παλιά. Γιατί χρειάζονταν μυστικές συζητήσεις, για μια τέτοια απόφαση; Ορισμένοι επισημαίνουν ότι οι ΗΠΑ, θέλοντας να ξεπεράσουν το σκόπελο των αναδυόμενων σημαντικών παικτών όπως Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βραζιλία που συναποφασίζουν στα πλαίσια του ΠΟΕ, αποφάσισαν να προβούν σε νέους μηχανισμούς εμπορικής διαχείρισης, όπως τα TTP, CETA κλπ. Να τονιστεί ότι η (πρώην ΕΟΚ και νυν) ΕΕ έχει θεσμοθετήσει το Γενικό Σύστημα Προτιμήσεων (Generalised System of Preferences-GSP), από το 1971, το οποίο στην ουσία αποτελεί μια μονομερή, από την πλευρά της ΕΕ, προτιμησιακή πρόσβαση (με μειωμένους ή μηδενικούς δασμούς) στην αγορά της για μια σειρά προϊόντων προερχόμενων από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Επίσης, το Μάρτιο του 2001, η ΕΕ εγκαινίασε την πρωτοβουλία «Όλα εκτός από όπλα» με την οποία άνοιξε την αγορά της για όλα τα αγαθά (εκτός από όπλα) προερχόμενα από 49 «λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες», τα οποία εισάγονται χωρίς κανέναν φόρο πλέον στις χώρες της ΕΕ. Η απελευθέρωση του εμπορίου και η μείωση του προστατευτισμού έχει ήδη επιτευχθεί από την πλευρά της ΕΕ σε μεγάλο βαθμό, καθώς η πλειοψηφία των εισαγωγών της είτε είναι αφορολόγητες είτε υποβάλλονται σε μειωμένους δασμούς, με το καθεστώς του Γενικού Συστήματος Προτιμήσεων (GSP). Συνεπώς η TTIP είναι για την ΕΕ κάτι πολύ διαφοροποιημένο από μια διατλαντική μη δασμολογική συμφωνία.

Ας δούμε, όμως, ποιες είναι οι συνέπειες μιας άλλης μεγάλης συμφωνίας, για την περίοδο που υπογράφηκε, της ΝAFTA, μεταξύ ΗΠΑ-Καναδά-Μεξικό. Τότε, οι υποστηρικτές της, θιασώτες του «ελεύθερου εμπορίου» μιλούσαν για μια συμφωνία που θα οδηγούσε στην άνοδο του εμπορίου, την τόνωση της ανάπτυξης, τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας και τη μείωση της παράνομης μετανάστευσης. Ο αμερικάνικος τύπος εξέφραζε το θαυμασμό του για μια «σειρά νέων ευκαιριών και οφελών, που προσφέρει η NAFTA», «με την ιδέα της ωφέλειας για τους καταναλωτές από τη μείωση των τιμών σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων», και «τη δημιουργία πολύ περισσότερων θέσεων εργασίας απ’ αυτές που θα καταστρέψει». Μέχρι τότε, οι εμπορικές συμφωνίες είχαν ως αντικείμενο τη μείωση των τελωνειακών εμποδίων (φόροι, δασμοί) και την αύξηση των ποσοστώσεων εισαγωγής. Με τη NAFTA, όμως, άλλαζαν τα δεδομένα, τερματιζόταν κάθε εμπόδιο στην «ελεύθερη» διακίνηση των εμπορευμάτων, ενώ σχηματιζόταν ένα πλαίσιο που έδινε τη δυνατότητα να παρακάμπτονται οι εθνικές πολιτικές σχετικά με τις αμοιβές, την ασφάλιση και τα εργασιακά δικαιώματα. Η απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων, εμπορευμάτων, εργατικού δυναμικού και υπηρεσιών, είχε ως συνέπεια την μαζική μετεγκατάσταση βιομηχανιών στο Μεξικό, όπου έβρισκαν φθηνότερα εργατικά χέρια, αμερικάνικες και καναδικές εταιρίες. Ιδιαίτερα μεγάλος ήταν ο αριθμός των βιομηχανιών παραγωγής τροφίμων που εγκατέλειψαν τις ΗΠΑ και εγκαταστάθηκαν στο Μεξικό, όχι μόνο για λόγους εργατικού κόστους, αλλά και εξαιτίας των μειωμένων προδιαγραφών ασφαλείας των προϊόντων που ίσχυαν στο Μεξικό σε σχέση με τις ΗΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1994 μόνο μια μεξικάνικη εταιρία παραγωγής βοείου κρέατος είχε δικαίωμα εξαγωγής στις ΗΠΑ. Είκοσι χρόνια μετά οι εισαγωγές βοείου κρέατος στις ΗΠΑ, από το Μεξικό και το Καναδά, αυξήθηκαν κατακόρυφα, ωθώντας στη χρεοκοπία χιλιάδες μικρομεσαίους αμερικανούς κτηνοτρόφους.

Παρατηρείται, λοιπόν, ότι οι ΗΠΑ έχουν την εμπειρία μιας παρόμοιας συμφωνίας με την ΤΤΙP, όπου εκμεταλλεύτηκαν τις χαμηλές προδιαγραφές ασφαλείας για τα τρόφιμα που διέθετε το Μεξικό και τώρα διαθέτουν οι ίδιες. Τότε ωφελούνταν από την εισαγωγή, τώρα από την εξαγωγή χαμηλής στάθμης προδιαγραφών. Μετασχηματίστηκε και προσπαθεί να προωθήσει αυτόν τον μετασχηματισμό παγκόσμια. Βεβαίως δεν ήταν μόνον οι αμερικανοί εργαζόμενοι που υπέστησαν τις καταστροφικές συνέπειες από τη NAFTA. Η «απελευθέρωση» των εξαγωγών είχε ως συνέπεια να πλημμυρίσει το Μεξικό από φθηνό αμερικάνικο καλαμπόκι, που αποτελεί τη βάση της διατροφής του πληθυσμού και οδήγησε σε αποσταθεροποίηση της αγροτικής οικονομίας της χώρας. Εκατομμύρια αγρότες υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις καλλιέργειες τους για να γίνουν εργάτες γης με πολύ μικρότερο εισόδημα ή να αναζητήσουν την «τύχη» τους, στις ΗΠΑ.

Αυτές οι παρεμβάσεις στις τοπικές οικονομίες ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τις επισιτιστικές κρίσεις που ξεσπούν κατά διαστήματα σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1997 η Ινδία αναγκάστηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου να σταματήσει μια σειρά από εσωτερικά επισιτιστικά της προγράμματα, για λόγους «προστασίας του ανταγωνισμού» και την εξάπλωση της «ελεύθερης αγοράς». Ο σκληρός πυρήνας της έννοιας της ανάπτυξης έχει να κάνει πάντα με το δυτικό σύστημα αξιών και τη διαμόρφωση ενός παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού που οι θεσμοί διακυβέρνησής του οδηγούν νομοτελειακά σε γιγαντιαία κέντρα εξουσίας.

Σε ένα, λοιπόν, οικονομικά και πολιτικά επίσης, παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, που οι οικονομικές συμφωνίες μεταξύ των κρατών τοποθετούνται στο πλαίσιο του «ελεύθερου εμπορίου», είναι δεδομένη η διαρκής ισχυροποίηση των μεγάλων εταιριών και η φτωχοποίηση ολοένα και μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων. Βρισκόμαστε στη φάση την οικονομικής ομογενοποίησης και οι ήδη εφαρμοσμένες διεθνείς εμπορικές συμφωνίες έχουν δείξει τα αποτελέσματα. Η NAFTA, μετά από είκοσι χρόνια εφαρμογής, εξάγει ασφαλή συμπεράσματα και για τις υπόλοιπες διαφαινόμενες συμφωνίες. Όσο τα αδύναμα κράτη συμμετέχουν σε συμφωνίες «ελεύθερου εμπορίου» τόσο τα εμπορικά ελλείμματα αυξάνονται με ταυτόχρονη αύξηση της εξάρτησης από τους δανειστές και ισχυρούς. Η μη χρήση απόλυτων ή συγκριτικών παραγωγικών πλεονεκτημάτων οδηγεί σε αδιέξοδα, αφού η ακολουθία «δυτικών» και σύγχρονων καταναλωτικών προτύπων και μοντέλων επ’ ουδενί ευνοούν χώρες που δεν είναι έντονα βιομηχανοποιημένες σε πολλαπλά επίπεδα. Η δημιουργία αυτού του φαύλου κύκλου, με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί στην εξαθλίωση, αφού επιβάλλεται η απόκτηση και η χρήση αγαθών, ξένων στη μέχρι τότε καταναλωτικά δομημένη κατάσταση. Εάν για παράδειγμα, σε μια αγροτική κοινωνία σε σύντομο χρονικό διάστημα γίνει μετασχηματισμός των κοινωνικών προτύπων στη βάση των επιταγών των κυρίαρχων, που σημαίνει αγορά και κατανάλωση προϊόντων που κατασκευάζονται από τους ισχυρούς, είναι δεδομένο το διαρκές εμπορικό έλλειμμα.

Αυτή η φαυλότητα δεν λύνεται με τίποτα λιγότερο από τη καταστροφή του κράτους και κάθε τι εξουσιαστικού. Μια καταστροφή που δεν θα γίνει από μόνη της, αλλά και που ταυτόχρονα θα δημιουργήσει λιτές και απλές διατροφικές και ενεργειακές συνήθειες, όσες και οι ανάγκες που έχουμε ως είδος.

Όσο, όμως, ένα σημαντικό αριθμό ανθρώπων είναι ποτισμένος με την κυρίαρχη ιδεολογία, τόσο ο δρόμος που χρειάζεται να διανυθεί είναι μακρύς και ανηφορικός… Είναι ανηφορικός γιατί θα χρειαστεί να γίνει κατανοητό και το ότι η φτωχοποίηση δεν μετράται μόνο με χρηματικές μονάδες που χάθηκαν, αλλά και με την ποιότητα αγαθών και αξιών που χάνονται και που οδηγούν το ανθρώπινο είδος από sapiens σε zombiens…

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας

Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 154, Νοέμβριος 2015

Αναδημοσίευση από anarchypress.wordpress.com

Το παρακάτω απόσπασμα περιέχεται στο βιβλίο του Κώστα Γαλανόπουλου «ο κόσμος όπως είναι!» των εκδόσεων Στάσει Εκπίπτοντες.

Ειναι ανακοινωση που εγινε στο 3ο Διεθνες Συνεδριο του Anarchist Studies Network.

«Ο άνθρωπος, ένας κόσμος ομοσπονδιών»

Η ασυμβατότητα αναρχισμού και ατομικισμού.

Θα ήθελα να ξεκινήσω θέτοντας, μάλλον ρητορικά, το εξής ερώτημα: τι είναι αναρχισμός ; Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος: ποια είναι η θέση του αναρχισμού στην ιστορία των πολιτικών ιδεών ;

Ειδικότερα, υπάρχει ένας αναρχικός κανόνας με βάση τον οποίο μπορούμε νόμιμα να συμπεριλάβουμε ή να αποκλείσουμε συγκεκριμένα συστήματα σκέψης ; Κατά καιρούς διάφορες απαντήσεις έχουν δοθεί στο ερώτημα αυτό. Για παράδειγμα, ο κανόνας τον τριών στοχαστών ( Προυντόν , Μπακούνιν , Κροπότκιν) και η αντίρρηση σε αυτόν ότι αποκλείει άλλους σημαντικούς στοχαστές (Μαλατέστα) και ειδικότερα πως δεν συμπεριλαμβάνει γυναίκες (Γκόλντμαν). Επίσης, ο κανόνας της δυτικής παράδοσης που αντιλαμβάνεται τον αναρχισμό ως ένα σύστημα σκέψης που ξεπηδά μέσα από τη δυτική φιλοσοφική παράδοση, δηλαδή τον Διαφωτισμό. Η αντίρρηση εδώ είναι πως ο κανόνας αυτός παραβλέπει κινήματα και παραδόσεις εκτός Δύσεως που πλούτισαν τον αναρχισμό πολυποίκιλα. Το βασικό όμως, ερώτημα που παραμένει ακόμα συζητήσιμο και εν πολλοίς αναπάντητο είναι το εξής: δεδομένης της ευρέως αποδεκτής άποψης πως ο αναρχισμός αποτελεί τη σύνθεση δυο ρευμάτων σκέψης, του ατομικιστικού και του κοινωνικού ή κολεκτιβιστικού υπάρχει κάποιος τρόπος να ελέγξουμε τη βασιμότητα μιας τέτοιας παραδοχής; Πώς μπορούν δυο τόσο αντίθετα και ασύμβατα συστήματα σκέψης να θεωρηθούν μέρη της ίδιας παράδοσης; Με ποιο τρόπο ο στιρνερικός εγωτισμός και ο κομμουνισμός του Κροπότκιν είναι αμφότεροι αναρχισμός ;

Θα προσπαθήσω να απαντήσω στα ερωτήματα αυτά επιχειρηματολογώντας ως εξής: πρώτον, θα υποστηρίξω πως στον πυρήνα όλων των πολιτικών φιλοσοφιών βρίσκεται η ιδέα της ανθρώπινης φύσης. Οι πολιτικές μας ιδέες βρίσκονται και σχηματίζονται με βάση του τι πιστεύουμε πώς είναι ο άνθρωπος. Δεχόμενος αυτό, έπειτα , θα υποστηρίξω πως ο πλέον πρόσφορος τρόπος για να ελέγξουμε τη συμβατότητα ή όχι δύο συστημάτων σκέψης είναι να συγκρίνουμε τις θεμελιακές τους ιδέες περί της ανθρώπινης φύσης. Παραβλέποντας τις όποιες ιδεολογικές εξωτερικές ομοιότητες θα χρειαστεί να κατέλθουμε στα βάθη, στον πυρήνα της σκέψης: στη θεωρία της ανθρώπινης φύσης. Αυτά που θα ανασύρουμε από εκεί θα μας βοηθήσουν να αποφασίσουμε για τη συμβατότητα ή όχι. Εφαρμόζοντας αυτόν τον μεθοδολογικό κανόνα στον αναρχισμό θα προσπαθήσω να δείξω πως το κανονικό/κολεκτιβιστικό/κομμουνιστικό ρεύμα είναι ασύμβατο με το ατομικιστικό και επιπλέον πως θα πρέπει να εξαιρέσουμε το δεύτερο από την αναρχική παράδοση. Αρχικά, θα εξετάσω παράλληλα την λοκιανή και την στιρνερική ανθρωπολογία, προσπαθώντας να δείξω το κοινό φιλοσοφικό σημείο από το οποίο και οι δύο εκκινούν. Έπειτα αφού παρουσιάσω την αναρχική θεωρία της ανθρώπινης φύσης θα δείξω πως όχι μόνο οι δύο είναι ασύμβατες αλλά και αλληλοαποκλειόμενες.

Η μοντέρνα εποχή ξεκινά, μεταξύ άλλων , και με αυτή την αξαιρετικά κρίσιμη σκέψη : εγκαταλείπει την αρχαία και μεσαιωνική αντίληψη του ανθρώπου ως οργανικού και αναπόσπαστου μέρους του συνόλου, είτε αυτή είναι η πόλις είτε η κοινότητα είτε η χριστιανοσύνη. Από εδώ και στο εξής, και εκκοσμικεύοντας την προτεσταντική αντίληψη περί της ατομικής και αυτόνομης σχέσης του ατόμου με το θείο, το εναρκτήριο σημείο αναφοράς είναι πλέον το άτομο. Η ανθρωπολογία του Λοκ θέτει το επιχείρημα εμφατικά και με αυτό αρχίζει η καινούρια εποχή στην πολιτική φιλοσοφία: η (πολιτική) κοινωνία δεν είναι ένα οργανικό όλον, αλλά η εθελοντική ένωση ατόμων των οποίων η πράξη συγκροτεί το κοινωνικό (πολιτικό). Επιπλέον, το άτομο θεωρείται αυτόνομο υπό την εξής έννοια: γύρο από αυτό σχηματίζεται μία σφαίρα εντός της οποίας κανείς, ούτε καν η κρατική εξουσίας, δεν έχει το δικαίωμα να εισέλθει. Για να στηρίξει μια τέτοια άποψη, ο Λοκ είναι υποχρεωμένος να υποθέσει το ακόλουθο: αν ο άνθρωπος είναι ατομικότητα , δηλαδή μια αυτόνομη και αδιάρρηκτη σφαίρα, πρέπει να είναι ο ιδιοκτήτης της. Η σφαίρα μου είναι ιδιωτική επειδή είναι δική μου, μου ανήκει. Καθώς αυτή η σφαίρα είμαι εγώ, εγώ είμαι ο ιδιοκτήτης του εαυτού μου. «Κάθε άνθρωπος είναι ιδιοκτήτης του εαυτού του. Πάνω σε αυτόν κανείς δεν έχει το παραμικρό δικαίωμα παρά μόνο ο ίδιος». Αυτή είναι μια ανθρωπολογία βασισμένη στην ιδέα της ιδιοκτησίας: «Ο άνθρωπος, όντας κύριος και ιδιοκτήτης του εαυτού του, και των πράξεων ή της εργασίας του, φέρει εντός του το σπουδαίο θεμέλιο της ιδιοκτησίας». Η ιδιοκτησία εδώ γίνεται αντιληπτή πρωταρχικά ως ποιότητες όπως η ζωή και η ελευθερία και έπειτα ως η κατοχή υλικών αγαθών, Φυσικά ο Λοκ για να μην παραδοξολογήσει υποχρεούται να παραδεχτεί πως «ο Θεός έχοντας φτιάξει τον άνθρωπο με τέτοιο τρόπο που να μην είναι καλό για αυτόν να είναι μόνος του, τον έθεσε κάτω από ισχυρές δεσμεύσεις αναγκαιότητας, άνεσης και ροπής για να τον οδηγήσει εντός της κοινωνίας». Η πρωταρχική αυτή κοινωνία είναι η οικογένεια, με κανένα τρόπο όμως αυτή δεν είναι η πολιτική κοινωνία. Βρισκόμαστε ακόμη εντός της φυσικής κατάστασης, την οποία πρέπει οικειοθελώς να εγκαταλείψουμε και να εισέλθουμε στην πολιτική κοινωνία. Αυτό μπορούμε να το επιτύχουμε μόνο παραιτούμενοι οικειοθελώς από ορισμένα από τα φυσικά μας δικαιώματα, όπως η απόλυτη ελευθερία, και να σχηματίσουμε έτσι την πολιτική κοινωνία, την Κοινοπολιτεία. Ο σχηματισμός της κοινοπολιτείας είναι δυνατός μόνο μέσω της συναίνεσης, μέσω ενός συμβολαίου. Πρέπει να έχουμε κατά νου πως αυτή είναι μια ιδιοκτησιακή θεωρία, έτσι εκκινούμε από το άτομο ιδιοκτήτη, το άτομο που κατέχει τον εαυτό του, και που καταλήγουμε σε μια οικονομικού/εμπορικού τύπου έννοια, αυτή του συμβολαίου.

Ο Στίρνερ ακολουθεί αυτή την παράδοση, κάτι που διακηρύσσει εμφατικά απο τον τίτλο του magnum opus του: Ο Μοναδικός και η ιδιοκτησία του! Ακόμη και αν ο εγωιστής του Στίρνερ δεν είναι το άτομο του φιλελευθερισμού, παρόλα αυτά η στιρνερική ατομικότητα δομεί τον εαυτό της με τον ίδιο ακριβώς τρόπο :«Η δύναμη μου είναι η ιδιοκτησία μου». Όλες οι αφηρημένες ιδέες και η καθολικότητες αυτού του κόσμου, απαιτώντας τη θυσία του εαυτού μου προς όφελος τους, με αποτρέπουν από το να γίνω αυτό που πραγματικά οφείλω να είμαι, με αποτρέπουν από το να γίνω αυτό που πραγματικά οφείλω να είμαι, δηλαδή Εγωιστής. Και γίνομαι Εγωιστής μόνο όταν επανεγκαθιδρύω την εξουσία μου, όντας κύριος του εαυτού μου, ο ιδιοκτήτης μου. Αυτή είναι αναντίρρητα μια ανθρωπολογική θεωρία που επίσης βασίζεται στην ιδέα της ιδιοκτησίας:«Στην έμπρακτη ιδιοκτησία το άτομο προηγείται. Ο εαυτός μου είναι η πρώτη ιδιοκτησία μου». Η στιρνερική ατομικότητα σχηματίζει τον εαυτό της μέσω της δύναμης της, αντιθετικά και ενάντια σε οτιδήποτε εξωτερικό προς αυτήν, είτε πρόκειται για άλλα άτομα είτε πρόκειται για εγκαθιδρυμένες δομές ή ιδέες. Είναι ξεκάθαρο πως ο Στίρνερ δέχεται την ιδέα της αδιάρρηκτης σφαίρας γύρω από το άτομο και μάλιστα με πολεμική διάθεση, σπρώχνοντας την ιδέα στις ακρότατες συνεπαγωγές της : « Κράτησε και πάρε αυτό που σου χρειάζεται. Έτσι, ο πόλεμος όλων εναντίον όλων έχει κηρυχθεί και εγώ μόνο αποφασίζω τι θα γίνει δικό μου». Ακόμη και ο Στίρνερ όμως δεν μπορεί να αρνηθεί την πραγματικότητα της πρωταρχικής κατάστασης της ύπαρξης, δηλαδή την οικογένεια. Έτσι, υποχρεούται να υποστηρίξει πως το άτομο οφείλει να διακόψει τους οικογενειακούς δεσμούς εισερχόμενος στην ανδρική ηλικία, ως ενήλικας, ως ένας αληθινός πλέον Εγωιστής. Σε αυτό το στάδιο το άτομο επαναδημιουργεί τους απαραίτητους συλλογικούς δεσμούς μέσω της συμφωνίας, με την οικειοθελή ένωση με τους άλλους, με άλλα λόγια, μέσω ενός συμβολαίου.

Τι είναι ο άνθρωπος ρωτά ο Προυντόν; και απαντά «ο άνθρωπος είναι μια σύνοψη του σύμπαντος»! Και δεν πρέπει να μας ανησυχεί η ποιητική γλώσσα ή ο,τι σε αυτή τη φάση μοιάζει αφηρημένο’ ο Στίρνερ μας περιμένει στη γωνιά, μη το ξεχνάμε’ γιατί ο Προυντόν γίνεται και πιο συγκεκριμένος. Ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένα ζώο, και μάλιστα ένα ζώο που ζει κοινωνικά. Αντίθετα από ο,τι η Λογική μπορεί να μας επιβάλει ή με το πού μπορεί να μας οδηγήσει η εγελιανή διαλεκτική, πρέπει να σχηματίσουμε την ανθρωπολογία μας χρησιμοποιώντας την μόνη έγκυρη μέθοδο, δηλαδή την επιστήμη και μάλιστα την επιστήμη της βιολογίας. Έτσι, ο άνθρωπος «είναι κοινωνικός από ένστικτο», αλλά καθώς κατέχει ιδιότητες προσήκουσες στο είδος του, όπως η ικανότητα της σκέψης και της λογικής, αν και «κοινωνικός από ένστικτο, κάθε μέρα γίνεται κοινωνικός από σκέψη και επιλογή» Αυτή η σύνοψη του σύμπαντος λοιπόν δεν είναι τίποτε άλλο από ύλη, μια βιολογική μονάδα η οποία υποδέχεται και επανασυνθέτει με τη σειρά της όλα εκείνα τα άπειρα στοιχεία και τις δυνάμεις των οποίων οι διαρκείς συγκρούσεις και επανασυνθέσεις είναι ο υλικός κόσμος. Ο άνθρωπος διαμορφώνεται από τους άλλους και με τη σειρά του διαμορφώνει τους άλλους και αυτή η διαδικασία συνεχίζεται επ’άπειρον.

Οι φυσικές επιστήμες και ειδικά η επιστήμη της βιολογίας είναι επίσης τα εργαλεία που χρησιμοποιεί και ο Μπακούνιν για να κατανοήσει το τι είναι ο άνθρωπος. Παρόμοια με τον Προυντόν θεωρεί τον άνθρωπο απλώς ένα ζώο, ανάμεσα στα υπόλοιπα ζώα του πλανήτη. Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή ακριβώς με τον ίδιο τρόπο όπως και όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, και διαμορφώνεται και ορίζεται από τους φυσικούς νόμους, τις φυσικές δηλαδή αναγκαιότητες που καθορίζουν όλη του τη βιολογική ύπαρξη. Τι μπορεί, όμως, αυτός ο αδιαπραγμάτευτος νατουραλισμός να μας πει για την αδιαφιλονίκητη μοναδικότητα κάθε προσώπου; «Ο άνθρωπος είναι εξολοκλήρου προϊόν του περιβάλλοντος που τον έθρεψε και τον μεγάλωσε ένα αναπόφευκτο, αθέλητο και συνεπώς ανεύθυνο προϊόν[…..] η ατομική του φύση είναι καθορισμένη από έναν άπειρο αριθμό περιστάσεων και συνθηκών, οι οποίες προηγούνται από την εμφάνιση της θέλησης του, και η οποία με τη σειρά της καθορίζει τη μεγαλύτερη ή μικρότερη ικανότητα του να αποκτά και να αφομοιώνει αισθήματα, ιδέες και συνειρμούς που δουλεύτηκαν από αιώνες ανάπτυξης και μεταβιβάστηκαν στον καθένα ως κοινωνική κληρονομιά». Έτσι, ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένας κληρονόμος, ο οποίος με τη σειρά του αφήνει τη δική του κληρονομιά σε αυτούς που θα έρθουν.

Με τον ίδιο τρόπο και ο Κροπότκιν εγκαταλείπει τη μεταφυσική και ζητά τη βοήθεια της επιστήμης: «η φυσιολογική (physiological) μελέτη των φαινομένων της ζωής, της διάνοιας , των αισθημάτων και των παθών [δείχνει] ότι όλα αυτά μπορούν να αναλυθούν σε χημικά και φυσικά (physical) φαινόμενα». Ο άνθρωπος είναι ένα αδιαχώριστο κομμάτι του υλικού κόσμου, ένα ζώο ανάμεσα στα άλλα κοινωνικά ζωικά είδη. Αυτή η κοινωνικότητα δεν είναι παρά ένα βιολογικό δεδομένο, μια βιολογική αναγκαιότητα απαραίτητη στον συλλογικό αγώνα για επιβίωση. Η κοινωνικότητα, και συγκεκριμένα η πρακτική της έκφραση που είναι η αλληλοβοήθεια, διαμορφώνεται με τη σειρά της από τον αργό μετασχηματισμό της κοινωνικής ζωής όπως αυτός εκφράζεται μέσω των εθίμων, των συνηθειών και των τρόπων συμπεριφοράς. Έτσι, κάθε άτομο είναι η συγκεκριμένη προσωποποίηση αυτής της διαρκούς διαδικασίας. Με αυτόν τον τρόπο η ανθρωπολογία του Κροπότκιν συλλαμβάνει τον άνθρωπο επίσης ως κληρονόμο, καθώς, επιπλέον, η δύναμη του εθίμου και της συνήθειας, «κληρονομημένα σε εμάς από τους ανθρώπινους ή μη ανθρώπινους προγόνους μας», ορατή στο αποτέλεσμά της στη συνειδητή εμπρόθετη δραστηριότητα του ανθρώπου δημιουργεί έα υπόστρωμα κινητήριων δυνάμεων, την ασύνειδη ζωή, η οποία παίζει έναν «τεράστιο ρόλο στη ζωή μας καθώς αποτελεί τα τρία τέταρτα της σχέσης μας με τους άλλους».

Ο κοινός τόπος για την ανθρωπολογία των Λοκ και Στίρνερ μπορεί να περιγραφεί με την ακόλουθη φράση: αμφότερες βασίζονται στην ιδέα της ιδιοκτησίας. Ο άνθρωπος, το άτομο ή ο Εγωιστής συλλαμβάνονται ως ιδιοκτήτες. Ιδιοκτήτης υλικών αγαθών, αλλά το πιο σημαντικό, καθώς αποτελεί την εναρκτήρια θεωρητική θέση, ως ιδιοκτήτης του ίδιου του εαυτού. Το να είμαι ο ιδιοκτήτης του εαυτού μου σημαίνει πως μόνο εγώ διαμορφώνω και αναπτύσσω τον εαυτό μου μέσω της γνώσης των θεϊκών νόμων είτε της λογικής είτε μέσο των δυνάμεων μου. Συνεπάγεται πως γύρο μου σχηματίζεται μια σφαίρα, ένας περιμετρικός φράχτης, εντός του οποίου εξασκώ τα ιδιοκτησιακά μου δικαιώματα και τον οποίον ουδείς δικαιούται να παραβιάσει. Ακολούθως, η αξία που πρωτίστως εκτιμάται είναι η προσωπική αυτονομία του ατόμου, είτε πρόκειται για την λοκιανή αυτόνομη ατομικότητα είτε για τον στιρνερικό εγωισμό. Πάνω σε αυτό βασίζεται τόσο ο λοκιανός ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός, με την επιφυλακτικότητα του απέναντι στην κρατική εξουσία, όσο και ο στιρνερικός εξτρεμιστικός εγωισμός με την απόλυτη του εχθρότητα απέναντι στο Κράτος. Επιπλέον, καθώς και οι δύο θεωρούν ότι υπάρχει μια κατάσταση προπολιτική/προσυλλογική ‘ στον Λοκ η φυσική κατάσταση προηγείται της Κοινοπολιτείας, στον Στίρνερ το άτομο δεν είναι πλήρως Εγωιστής παρά μόνο με την ωριμότητα και τη χρήση των δυνάμεων του- συνεπάγεται πως ο σχηματισμός του πολιτικού/συλλογικού δεν είναι παρά το αποτέλεσμα μίας τεχνικής, τεχνητής διαδικασίας. Για τον Λοκ οι άνθρωποι σχηματίζουν την Κοινοπολιτεία μέσω της αμοιβαίας συμφωνίας και της συναίνεσης, για τον Στίρνερ οι Εγωιστές μόνο οικειοθελώς μπορούν να συσχετιστούν μεταξύ τους. Αυτό που είναι σημαντικό εδώ είναι πως αμφότερες αυτές οι διαδικασίες συλλαμβάνονται με καθαρά οικονομικούς όρους. Δηλαδή, πρόκειται για ιδιοκτήτες που ανταλλάσσουν μέρος των κτήσεων τους με σκοπό είτε να κερδίζουν κάτι είτε επεκτείνουν τα κτητικά τους δικαιώματα, να ωφεληθούν από αυτή την εμπορικού τύπου ανταλλαγή ή επέκταση.

Ζητώντας ένα σύστημα σκέψης του οποίου οι θεωρητικές απαρχές να είναι ασύμβατες και επιπλέον ξεκάθαρα εχθρικές προς αυτήν την ιδιοκτησιακή ανθρωπολογία, θα πρέπει να στραφούμε στον αναρχισμό. Ο άνθρωπος στον αναρχισμό δεν είναι παρά ένας κληρονόμος των συλλογικών επιτευγμάτων της ανθρωπότητας, κληρονόμος που επαναδιατυπώνει και επανορίζει με τη σειρά του αυτά που λαμβάνει, στέλνοντας τα πίσω στο όλον. Την πιο ξεκάθαρη διατύπωση αυτής της ιδέας τη βρίσκουμε στα λόγια του Μπακούνιν :«μόνο όσοι έχουν άγνοια του φυσικού και κοινωνικού νόμου της ανθρώπινης αλληλεγγύης [μπορούν να] φανταστούν πως η αμοιβαία και απόλυτη ανεξαρτησία μεταξύ των ατόμων και των μαζών μπορεί να είναι εφικτή ή ακόμα επιθυμητή». Το να επιθυμείς κάτι τέτοιο σημαίνει πως επιθυμείς την καταστροφή της κοινωνίας, γιατί ολόκληρη η κοινωνική ζωή δεν είναι παρά η συνεχής αμοιβαία εξάρτηση μεταξύ των ατόμων και των μαζών. Κάθε στιγμή , κάθε άτομο …. συνεισφέρει στη παραγωγή της θέλησης των μαζών, όπως επίσης και στη δράση τους, όντας ταυτόχρονα το αποτέλεσμα τους. Η ίδια η ελευθερία του ατόμου πηγάζει από τον τεράστιο αριθμό των υλικών, πνευματικών και ηθικών επιρροών με τις οποίες όλα τα άτομα γύρο του καθώς και η κοινωνία- στην οποία γεννιέται, μεγαλώνει και πεθαίνει- συνεχώς επιδρούν πάνω του. Το να επιθυμείς να ξεφύγεις από αυτήν την επιρροή στο όνομα μιας υπερβατικής, θεϊκής, απόλυτης και αυτάρκους ελευθερίας σημαίνει το να καταδικάζεις τον εαυτό στην ανυπαρξία… η η αυτονομία, τόσο εκθειασμένη από τους ιδεαλιστές και μεταφυσικούς, και η ατομική ελευθερία νοούμενη έτσι, είναι απλά τίποτα. Στη φύση, όπως και στην ανθρώπινη κοινωνία,η οποία δεν είναι τίποτα άλλο παρά αυτή η ίδια η φύση, οτιδήποτε ζωντανό υπάρχει μόνο υπό την προϋπόθεση οτι παρεμβαίνει με το πιο θετικό τρόπο … στη ζωή των άλλων». Η ανθρωπολογία του αναρχισμού δεν αφήνει χώρο για μια ιδιοκτησιακή σύλληψη του ανθρώπου. Έπεται πως καθώς δεν υπάρχει οποιουδήποτε τύπου ατομικότητα δεν γίνεται δεκτός ο τεχνητός σχηματισμός της πολιτικής κοινωνίας. Ο Προυντόν για να ορίσει τον άνθρωπο ως κοινωνική ύπαρξη ακολουθεί τον Αριστοτέλη: ο άνθρωπος είναι ζώον πολιτικό. Η πρωταρχική κατάσταση της ύπαρξης του είναι η πολιτεία, δηλαδή η κοινωνία. Με βάση αυτά, ο αναρχισμός απορρίπτει οποιαδήποτε αντίληψη μιας πρωταρχικής- προπολιτικής, άρα προκοινωνικής- φυσικής κατάστασης και- το πλέον σημαντικό-κάθε ιδέα μιας συμβολαιικής θεωρίας σχηματισμού του πολιτικού. Αλλά, η πιο σημαντική συνεπαγωγή μιας τέτοιας ανθρωπολογίας, η οποία διαφοροποιεί τον αναρχισμό από το σύνολο σχεδόν της δυτικής φιλοσοφικής παράδοσης και δομεί τη θεωρητική και φιλοσοφική του ιδιοσυστασία, είναι η ακόλουθη : ο αναρχισμός όχι μόνο αρνείται και απορρίπτει οποιαδήποτε αντίληψη της δομικής έντασης μεταξύ ατόμου και κοινωνίας, αλλά βρίσκει μια τέτοια ιδέα ως καθαρή ανοησία, ως αδιανόητη.

Η απόρριψη του δυϊσμού αυτού αρκεί για να διαφοροποιήσει τον αναρχισμό από τις ατομικιστικές θεωρίες,ειδικά από εκείνη του στιρνερικού εγωισμού. Οι εξωτερικές ομοιότητες, όπως ο αντικρατισμός , δεν αρκούν για να συμφιλιώσουν τις δυο παραδόσεις. Γιατί, ο αντικρατισμός του Στίρνερ θεμελιώνεται στην ιδέα της ατομικής αυτονομίας, στην ακραία της μορφή του εγωισμού, ενώ του αναρχισμού στην κοινωνικότητα και στην αμοιβαιότητα, δηλαδή στην αλληλεγγύη και στην αδιαπραγμάτευτη ισότητα.
Ο αναρχισμός δεν είναι-και δεν μπορεί να είναι , αλλά ούτε και οφείλει να είναι – τα πάντα. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος , θεωρητικός, φιλοσοφικός η άλλος , που να μας αποτρέπει από το να συμπεριλαμβάνουμε ή να εξαιρούμε από αυτόν ό,τι θεωρούμε σωστό πως πρέπει. Το επιχείρημά μου είναι πως πρέπει να διαθέτουμε και να χρησιμοποιούμε ένα εργαλείο που να μας επιτρέπει να διευκρινίζουμε τι είναι και τι δεν είναι ο αναρχισμός. Ένα από τα πλέον πρόσφορα εργαλεία για αυτό είναι οι θεωρητικές συνεπαγωγές της ανθρωπολογικής θεωρίας του αναρχισμού. Η υπέροχη φράση του Κροπότκιν – ο άνθρωπος ως ένας κόσμος ομοσπονδιών- μπορεί να χρησιμεύσει ως υπογράμμιση αυτής της ανθρωπολογίας. Οφείλουμε, έτσι, να διαχωρίσουμε τον αναρχισμό από τον στιρνερικό ατομικισμό, όπως οφείλουμε να υποβάλουμε τα σέβη μας και να αναγνωρίσουμε το χρέος μας στην στιρνερική σκέψη. Καθώς, και σύμφωνα με τον Προυντόν :«η φράση ‘‘σε ξεπλήρωσα, δεν σου χρωστώ τίποτα πλέον‘‘ είναι εξαιρετικά απεχθής».

Χωρίς μεγάλη μας έκπληξη διαβάσαμε σε πρόσφατο δημοσίευμα της τοπικής εφημερίδας «Αμαρυσία» ( http://www.amarysia.gr/marousi/politiki/69091 ), ότι η κατάληψη της έπαυλης Κουβέλου, έγινε το κύριο θέμα σύσκεψης του δημάρχου με τις αστυνομικές αρχές της περιοχής, « … όπου σε κοινή γραμμή εξετάστηκαν μια σειρά από ενέργειες και πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν σε συνέχεια των κινήσεων που έχουν ήδη γίνει προκειμένου να δοθεί λύση στο πρόβλημα».

Αμέσως αναρωτηθήκαμε:
Τι εννοεί ο εντεταλμένος δημοσιογράφος με τη λέξη “πρόβλημα”;
Με ποιό τρόπο είναι “πρόβλημα” η κατάληψη ενός εγκαταλελειμένου από τους ιδιοκτήτες του, κτιρίου;
Είναι πρόβλημα οι εκδηλώσεις που γίνονται εκεί, -κατά κανόνα το καλοκαίρι;
Eίναι πρόβλημα η συγκέντρωση τροφής, φαρμάκων και ρούχων για τους πρόσφυγες;
Είναι πρόβλημα κινηματογραφικές βραδιές;
Είναι πρόβλημα η καλλιέργεια του κήπου και η διανομή των κηπευτικών;
Είναι πρόβλημα τα ρεμπέτικα γλέντια και οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης:
Ή μήπως είναι πρόβλημα, το μοίρασμα προκηρύξεων, οι αφισοκολλήσεις, τα συνθήματα στους τοίχους, οι προπαγανδιστικές πορείες ενάντια στο φασισμό;

Αναρωτηθήκαμε επίσης,
για ποιούς είναι πρόβλημα η κατάληψη Κουβέλου;

Μήπως για την γειτονιά;
Η κατάληψη λειτουργεί από την άνοιξη του 2010. Όταν έγινε, όλη η γειτονιά χειροκρότησε κι επευφήμισε το εγχείρημα. Το σπίτι είχε μετατραπεί από εστία μόλυνσης, σε χώρο καθαρό και προσβάσιμο, έτοιμο να φιλοξενήσει δραστηριότητες.
Κατά τη σχεδόν εξαετή ιστορία της, έχει οργανώσει και φιλοξενήσει πάμπολλες δραστηριότητες, που ουδέποτε ενόχλησαν τη γειτονιά. Αντίθετα η γειτονιά στάθηκε αλληλέγγγυα, και συμμετείχε σε αρκετές από αυτές.

Για την ασφάλεια των δημοτών;
Γιατί είναι πρόβλημα, η συγκεκριμένη κατάληψη, στο βαθμό που, κατά την σχεδόν εξαετή ιστορία της, δεν έχουν αναφερθεί προβλήματα με τους περίοικους και γείτονες;

Μήπως είναι πρόβλημα για τη κοινωνία η αναρχική πολιτική ταυτότητα των καταληψιών;
Η αναρχική πολιτική θεωρία, πρεσβεύει τη ταυτόχρονη ύπαρξη κοινωνικής ισότητας, κοινοκτημοσύνης, κι ελευθερίας των ανθρώπων. Μιλά γιά την αυτοοργάνωση της κοινωνίας χωρίς αρχηγούς, και ιεραρχία, χωρίς εκμεταλλευτές κι εκμεταλλευόμενους, χωρίς κυρίαρχους και κυριαρχούμενους. Πρεσβεύει την αυτονομία του ατόμου μεσα από τον αλληλοσεβασμό και την αλληλεγγύη. Ποιά κοινωνία θα μπορούσε να θεωρήσει πρόβλημα αυτό το αξιακό σύστημα; Ή μάλλον, για να το θέσουμε πιό εύστοχα, ποιοί θεωρούν πρόβλημα αυτό το αξιακό σύστημα; Σίγουρα όχι η κοινωνία, και ιδιαίτερα οι εκμεταλλευόμενοι, οι κυριαρχούμενοι, οι ελεγχόμενοι, οι «από τα κάτω».

Μήπως είναι πρόβλημα η πολιτική δραστηριοποίηση των καταληψιών;
Mα εαν είναι έτσι, γιατί δεν είναι πρόβλημα τα πολιτικά γραφεία της Νέας Δημοκρατίας, του Πασόκ, του Σύριζα, του ΚΚΕ, ή ακόμα και της Χρυσής Αυγής; Ή μήπως για το δήμαρχο και τους «συν αυτώ», δεν είναι πρόβλημα η φιλοξενεία των γραφείων της Χρυσής Αυγής στο Μαρούσι;
Η πραγματικότητα
• Το Σεπτέμβριο του 2011, η κατάληψη έγινε στόχος εμπρηστικής επίθεσης από τη φασιστική παρακρατική οργάνωση ΑΜΕ, που ανέλαβε την ευθύνη, με αποτέλεσμα την ολοσχερή καταστροφή του κτιρίου. Οι καταληψίες με τα λίγα μέσα που διέθεταν, έφτιαξαν το κτίριο ώστε να γίνει στοιχειωδώς λειτουργικό.
• Η κατάληψη Κουβέλου, και οι συλλογικότητες που φιλοξενούνται, στάθηκαν άμεσα κι έμπρακτα αντίθετοι στην εγκατάσταση των γραφείων των νεοναζί της Χ.Α., από τη πρώτη κιόλας ημέρα. Όπως άλλωστε θα έκανε κάθε φυσιολογικός άνθρωπος, στους επίδοξους αρνητές της ελευθερίας του. Με στοχευμένες ενέργειες, με πορείες, με προπαγανδιστικές εκδηλώσεις, έκαναν στους νεοφερμένους φασίστες το «βίο αβίωτο», με αποτέλεσμα να μη μπορούν να ριζώσουν στη περιοχή.
• Η δημοτική αρχή, αντί να εκδηλώσει έστω και λεκτικά τη δυσαρέσκειά της για την εγκατάσταση των γραφείων της Χ.Α. στη περιοχή, έσπευσε να μιλήσει για βία των δύο άκρων, και να κάνει αναφορά σε δημοτικό συμβούλιο, για τα «αθώα θύματα της τρομοκρατίας», δηλαδή των μπράβων της νύχτας και μέλη των ταγμάτων εφόδου των νεοναζί Φουντούλη -Καπελώνη, επιδεικνύοντας έτσι, ότι η κατάληψη Κουβέλου και οι συστεγαζόμενες συλλογικότητες, είναι στοχευμένες από τη δημοτική αρχή.
• Τον Αύγουστο του 2014, στα 9μηνα του θανάτου των νεοναζί, μοτοπορεία των 100 περίπου χρυσαυγιτών, εισέβαλαν στο Μαρούσι, κι επιτέθηκαν στη κατάληψη, μετατρέποντας το δρόμο, σε πεδίο μάχης. Οι καταληψίες κι αλληλέγγυοι –περίπου 30- αντιστάθηκαν σθεναρά, και κράτησαν τη κατάληψη. Η δημοτική αρχή πάλι μίλησε μεροληπτικά για βία των δύο άκρων, αποδίδοντας έτσι ισόποσες ευθύνες για την επίθεση των νεοναζί.
• Τέλος, το περασμένο Νοέμβριο, πολύ νωρίς το πρωί, βόμβα εξερράγη στην είσοδο της κατάληψης, ευτυχώς χωρίς θύματα, αλλά με σημαντικές ζημιές σε τζαμαρίες των γειτονικών σπιτιών, και φυσικά με πρόκληση πραγματικής ανησυχίας στους περιοίκους. Φασίστες, μυστικές υπηρεσίες, παρακρατικές ομάδες, γι άλλη μια φορά στόχευσαν τη κατάληψη. Και πάλι ο δήμαρχος κάνει συσκέψεις για τη κατάληψη σα να είναι πρόβλημα.

Η κατάληψη Κουβέλου, είναι πρόβλημα για τους φασίστες της περιοχής.

Το συμπέρασμα
Όταν λοιπόν οι φασίστες, καίνε το κτίριο, επιτίθενται μαζικά, ή βάζουν βόμβα, και η δημοτική αρχή, αντί να δείξει τουλάχιστον ουδετερότητα, σε στοχεύει σαν «πρόβλημα», τότε είναι κατανοητό σε όλους, σε ποιανού το κόρφο εκκολάπτεται το αυγό του φιδιού. Μην εκπλαγείτε για τη μέρα εκείνη που φασιστικές παραστρατιωτικές ομάδες θα παρελαύνουν στους δρόμους της πόλης μας. Τότε θα ξέρουμε σίγουρα ποιός τους άνοιξε τη πόρτα…
Που οφείλεται όλη αυτή η μεροληπτική στάση της δημοτικής αρχής; Ποιές σκοτεινές σκοπιμότητες εξυπηρετούν; Υπόγειες ακροδεξιές διασυνδέσεις μήπως;
Ένα είναι σίγουρο: η τακτική αυτή, καταστέλλει τους καταληψίες, και νομιμοποιεί την εδραίωση των φασιστών στο Μαρούσι.

Σε περίπτωση λοιπόν που η δημοτική αρχή, προεξάρχοντος του Πατούλη, προχωρήσει σε ενέργειες καταστολής της κατάληψης, θεωρούμε βέβαιο ότι παίζει το παιχνίδι των χρυσαυγιτών στη περιοχή, και τάσσεται αυτόματα εναντίον μας, και της τοπικής κοινωνίας γενικότερα. Υπάρχει χρόνος να το σκεφτεί και να υπαναχωρήσει. Σε περίπτωση που δεν, θα μας βρεί μπροστά του, και θα πρέπει να γνωρίζει ότι αυτή θα είναι η αρχή του τέλους του.

Γενάρης 2016