Category: ΑΖΙΜΟΥΘΙΟ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ο μύθος της ανάπτυξης
Τους τελευταίους μήνες μια μαγική λέξη ακούγεται απ’ άκρη σ’ άκρη της Ελλάδας: ανάπτυξη. Η κυβέρνηση και όλο το mediaκο σύστημα  προσπαθούν να μας πείσουν ότι πλέον οι θυσίες μας έπιασαν τόπο και ότι να, τώρα βγαίνουμε από τα μαύρα χρόνια της ύφεσης και μπαίνουμε στα φωτεινά της ανάπτυξης.
Ίσως αυτή η προσπάθεια μάλιστα να φέρνει και αποτελέσματα, αν πιστέψουμε τις εταιρείες δημοσκοπήσεων που εμφανίζουν το «κλίμα» να αντιστρέφεται. Αλλά σε αυτό το προπαγανδιστικό όργιο, συμμετέχει και σύμπασα η αντιπολίτευση, από την άκρα δεξιά, έως την αριστερά. Aυτοί, αμφισβητούν την πολιτική του πρωθυπουργού και έχουν άλλες – καλύτερες – προτάσεις, που θα φέρουν την πολυπόθητη ανάπτυξη. Κανένας όμως δεν λεει τι είναι αυτή η περιβόητη ανάπτυξη. Τι σημαίνει; Γιατί όλοι την περιμένουν; Ποιους ωφελεί και γιατί; Και το κυριότερο: τι καλό μπορεί να φέρνει στη ζωή μας, αν φέρνει;
Είναι γεγονός ότι ελάχιστοι κάνουν αυτές τις απλές ερωτήσεις, παρά το ότι υπάρχουν στρατιές «ειδικών της οικονομίας»  που με ύφος χιλίων καρδιναλίων, αραδιάζουν πολύπλοκους οικονομικούς όρους ––ανάπτυξη, ύφεση, πλεόνασμα, έλλειμμα, ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, κατά κεφαλήν εισόδημα, στασιμοπληθωρισμός-   οπότε, δεν υπάρχουν και απαντήσεις. Η ανάπτυξη είναι κάτι γενικά και αόριστα καλό και διαχρονικά η κυρίαρχη προπαγάνδα την ταυτίζει εσκεμμένα με την έννοια της προόδου, και ποιος δε θέλει την πρόοδο;  Και είναι επίσης γνωστό ότι η γλώσσα είναι ένα πανίσχυρο μέσο. Όποιος την εξουσιάζει δίνοντας αυτός πρώτος τα νοήματα στις λέξεις, έχει κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την επιτυχία του σκοπού του.
Ας δούμε λοιπόν, τι είναι τελικά αυτή η ανάπτυξη;
Αν ρωτήσετε έναν οποιοδήποτε οικονομολόγο να ορίσει τη λέξη, θα σας πει τον εξής πάνω κάτω απλό ορισμό: ανάπτυξη είναι η οικονομική μεγέθυνση, της οποίας μία -η πλέον σημαντική- παράμετρος, είναι η συνεχής αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Αν το πηγαίνατε ακόμα παραπέρα και τον ρωτούσατε τι μετρά ο δείκτης της ανάπτυξης, θα παίρνατε την επίσης απλή απάντηση: μετρά την κερδοφορία των επιχειρήσεων, δηλαδή την απόδοση του επενδυμένου κεφαλαίου. Δηλαδή, η κερδοφορία του κεφαλαίου προκύπτει από την εντατική εκμετάλλευση της ανθρώπινης εργασίας και των φυσικών πόρων, η οποία και τελικά φέρνει κέρδος στον «επενδυτή». Κατά ποία έννοια όμως αυτή η ολοένα και μεγαλύτερη εκμετάλλευση της εργασίας (στη τεχνική γλώσσα: ανθρώπινοι πόροι), δηλαδή της δικιάς μας εργασίας, αλλά και η ολοένα και πιο εντατική εκμετάλλευση των πλανητικών πόρων, συντελούν στην ευημερία της κοινωνίας; Αυτή μάλλον είναι μια ερώτηση για την οποία δύσκολα θα πάρετε κάποια σαφή απάντηση. Το πολύ – πολύ ο οικονομολόγος μας, να σας πει ότι η αύξηση του ΑΕΠ αυξάνει την πίτα, οπότε τι διάολο, θα περισσέψει κάτι και για σας…Αν επιπλέον τον ρωτήσετε πώς με δεδομένο τους πεπερασμένους πόρους του πλανήτη η συνεχής ανάπτυξη θα είναι αέναα δυνατή, μάλλον θα σας κοιτάξει περίεργα.
Αυτές οι ερωτήσεις όμως είναι πολύ ουσιαστικές, μιας και η οικονομία (στην οποία έχει κυριαρχήσει ο χρηματοπιστωτικός τομέας) έχει περιέλθει σε κρίση, κρίση που μετατράπηκε σε δημοσιονομική (κρίση χρέους) και μας κατατρύχει.
Τι είναι η χρηματοπιστωτική οικονομία; Με απλά λόγια η προεξόφληση της δυνητικής παραγωγής. Δηλαδή ο επενδυτής – δανειστής προεξοφλεί ότι θα υπάρχει συνεχής ανάπτυξη, ούτως ώστε να μπορέσει να εισπράξει το κέρδος από αυτή. Πράγμα κομματάκι δύσκολο, γιατί για να συμπέσει η πραγματική παραγωγή με την προβλεφθείσα (και ήδη κεφαλαιοποιημένη) πρέπει κάθε αστάθμητος παράγοντας να αποκλειστεί από την παραγωγική διαδικασία, που σημαίνει ότι η οικονομία, πρέπει να διευθυνθεί με στρατιωτικό τρόπο, να συμπιεσθούν οι διεκδικήσεις των εργαζομένων, να αποκλεισθούν οι κοινωνικές διαπραγματεύσεις και να κατασταλεί αποτελεσματικά κάθε δύναμη αμφισβήτησης. Έτσι εξηγείται και η ραγδαία μετατόπιση των μοντέρνων κοινωνιών προς τον αυταρχισμό, αφού για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται άρση των δημοκρατικών διαβουλεύσεων και καταστολή των κοινωνικών κινημάτων – χαρακτηριστικά όλα του ολοκληρωτικού κράτους, προς το οποίο τείνουν όλο και περισσότερο οι ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες από τη δεκαετία του ‘80 και ύστερα (και αυτό εξηγεί επίσης την επιτυχία της Κίνας) (1).
Έτσι για να ξαναγυρίσουμε στο αρχικό μας ερώτημα θα πρέπει να αναρωτηθούμε που χωράμε όλοι εμείς σε αυτά;
Είναι προφανές ότι η οικονομική ανάπτυξη δε σημαίνει και ευημερία και για εμάς. Δε μπορεί να λύσει τα προβλήματά μας. Σήμερα η παραγωγική δυνατότητα ενός εργαζομένου στο Δυτικό κόσμο, είναι διπλάσια απ’ ότι ήταν πριν 50 χρόνια κι όμως οι αμοιβές αποπληθωρισμένες έχουν υποχωρήσει μέχρι και 80%!!! Δηλαδή παράγουμε διπλάσια και αμειβόμαστε υποπολλαπλάσια. Παρ’ όλα αυτά τα όρια συνταξιοδότησης ανεβαίνουν, ενώ η ανεργία καλπάζει, αφαιρώντας από όλο και μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού τη δυνατότητα αξιοπρεπούς διαβίωσης. Ταυτόχρονα, παράγονται όλο και περισσότερα αγαθά, οπότε οι κεφαλαιοκράτες πρέπει να «ανοίγουν» συνεχώς και νέες αγορές για να απορροφηθούν, κατατρώγοντας τα πλανητικά αποθέματα πρώτων υλών και αστικοποιώντας ολοένα και μεγαλύτερα κομμάτια του παγκόσμιου πληθυσμού.  Μια αδιέξοδη κατάσταση, που οδηγεί αναμφίβολα στη καταστροφή.
Η σημερινή λυσσαλέα επίθεση των καταφανώς τρομαγμένων κεφαλαιοκρατικών ελίτ στις κοινωνίες από την εκμετάλλευση του οποίων εξασφαλίζουν την υπεροχή και τα προνόμιά τους, η αδυσώπητη καταλήστευση όσων απομένουν αιχμάλωτοι στη μισθωτή εργασία και η αδιαφορία ––ουσιαστικά μεθοδευμένη εξόντωση–– για τη αυξανόμενη μάζα που καταφανώς περισσεύει, δεν λύνουν το παραπάνω δομικό πρόβλημα, τουναντίον το επιτείνουν. Επικρατούσα στρατηγική σε αυτές τις συνθήκες είναι το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», και ο απεγνωσμένος αγώνας  των κατεχόντων για διασφάλιση των αθέμιτων κεκτημένων τους, εξομοιώνει όλο και περισσότερο τον παγκόσμιο καπιταλισμό των ημερών μας με το οργανωμένο έγκλημα.
Λοιπόν κάτι πρέπει να κάνουμε. Αν η ανάπτυξη σημαίνει περισσότερα κέρδη για τους λίγους, μάλλον ήρθε η ώρα να αμφισβητήσουμε αυτό το ιδεολόγημα. Αν η εργασία μας γίνεται μέσω της τεχνολογίας όλο και πιο παραγωγική, μάλλον ήρθε η ώρα αντί να παράγουμε ολοένα και περισσότερα, να δουλεύουμε όλοι, αλλά ολοένα και λιγότερο. Αν η κατανάλωση ολοένα και περισσότερων αγαθών σημαίνει ολοένα και μεγαλύτερη καταλήστευση των πλανητικών πόρων, μάλλον ήρθε η ώρα να μειώσουμε τη παραγωγή και τα καταναλωτικά μας πρότυπα. Αν τα ιδεολογήματα της «οικονομίας» οδηγούν σε ένα γενικευμένο κοινωνικό πόλεμο, χωρίς στρατηγική, χωρίς ηθικούς κανόνες, αναστολές και οίκτο, τότε ήρθε η ώρα να αποδομήσουμε αυτά τα ιδεολογήματα και να προτάξουμε το δικό μας συμφέρον και τη δική μας ηθική.
Αν λοιπόν κάποιος πολιτικάντης, κάποιος οικονομολόγος, κάποιος ένθερμος θιασώτης της «ανάπτυξης» (άνθρωποι δηλαδή που είναι επιστήμονες στην πολιτικολογία, την αριθμολαγνεία και τους διπλωματικούς ελιγμούς, αλλά για τα πρακτικά προβλήματα δεν έχουν καμιά απάντηση, γιατί τα βλέπουν μέσα από τα παραμορφωτικά γυαλιά κάποιας ιδεολογίας), προσπαθεί να σας πείσει για το καλό που σας περιμένει, κάντε του μερικές απλές ερωτήσεις παραφράζοντας τον Βίλχελμ Ράιχ: «Τι κάνεις στην πράξη για να μας χορτάσεις, χωρίς να δυστυχήσουν άλλοι άνθρωποι; Τι κάνεις για να καταπολεμήσεις τις χρόνιες αρρώστιες, τι κάνεις για την ευτυχία του παιδιού, τι για να εξουδετερώσεις τη φτώχεια, τι για ν’ αποσοβήσεις τη συντριβή πολύτεκνων μητέρων, τι για να βελτιώσεις την υγιεινή των πόλεων και της κατοικίας; Τι; Τι; Τι; Και μη φλυαρείς, αλλά δώσε μας μια συγκεκριμένη απάντηση, ειδάλλως κλείσε το στόμα σου».

Ίσως θα ήταν καλύτερα, αν δε μας αρκεί η εμπειρική παρατήρηση του κοινωνικού μας περίγυρου, να μιλήσουμε και εμείς με την αγαπημένη γλώσσα των οικονομολόγων και των εξουσιαστών: με αριθμούς.
Ας πάρουμε λοιπόν, ένα παράδειγμα κράτους – υπόδειγμα, των νεοφιλελεύθερων θεωριών, που πειθάρχησε απόλυτα στις οδηγίες του ΔΝΤ: τη Γουατεμάλα. Η Γουατεμάλα, παρά το ότι βρίσκεται στην Αμερική, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μας, παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την Ελλάδα. Έχει πληθυσμό και έκταση περίπου όση η Ελλάδα. Πέρασε από μεγάλες κοινωνικές αναταραχές, εμφύλιο, χούντες και πραξικοπήματα, για να καταλήξει το 1984 να ζητήσει την επέμβαση του ΔΝΤ για να «σουλουπώσει» τα οικονομικά της.  Η ουσία της σύγκρισης είναι ότι η Γουατεμάλα κάνει ΑΚΡΙΒΩΣ ότι της ζητάνε οι δανειστές της.
Μακροοικονομικά, είναι η χώρα των χιλίων θαυμάτων! Εμφανίζεται ως μια από τις πιο σταθερές και αναπτυσσόμενες οικονομίες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Ο πληθωρισμός της είναι ελάχιστος, η νομισματική της ισοτιμία συνεχώς σταθερή, η ανεργία βρίσκεται κάτω απ’ το 3% και οι εξαγωγές της ανθίζουν. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επιτηρεί την οικονομική πορεία της χώρας, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του ΔΝΤ, Φερνάντο Ντελγάδο: «Η Γουατεμάλα έχει κάνει ρεκόρ. Παρουσιάζει ένα ιστορικό συμμόρφωσης και εκπλήρωσης υποχρεώσεων ιδιαίτερα ικανοποιητικό. Έχει επιδείξει αξιέπαινη φορολογική πολιτική και έχει επιτύχει σε όλα τα επίπεδα με τον πιο ικανοποιητικό τρόπο!». Τα τελευταία εφτά χρόνια, η Γουατεμάλα εμφανίζει εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη που θα ζήλευαν πολλές ανεπτυγμένες χώρες. Ο μέσος όρος αγγίζει το 4%!
Όλα αυτά είναι θαυμάσια, οι κάτοικοι της Γουατεμάλας θα πρέπει αν μη τι άλλο να ζούνε μια χωρίς άγχος για τον επιούσιο ζωή. Όμως, κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις, και κάποια άλλα στοιχεία έρχονται να μετριάσουν τον ενθουσιασμό. «Είμαστε η χώρα της Κ. Αμερικής με τον υψηλότερο δείκτη χρόνιου υποσιτισμού. Έχουμε περισσότερο από το μισό πληθυσμό μας να ζει σε συνθήκες φτώχειας, με λιγότερο από 2 δολάρια τη μέρα. Υπάρχουν τεράστιες  ανισότητες και μεγάλες αντιφάσεις, που παρά τη μεγάλη παραγωγή πλούτου, και παρόλο που η χώρα μας είναι παραγωγός τροφίμων, το 49% των παιδιών μας κάτω των 5 ετών υφίστανται χρόνιο υποσιτισμό», σημειώνει ο Χόρχε Σάντος, συντονιστής του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Σύμφωνα με έρευνα που εξέδωσε η UNICEF το 2009, από τα 1200 παιδιά που γεννιούνται καθημερινά, τα 599 παιδιά πρόκειται να ζήσουν υποσιτισμένα. Λόγω και του υποσιτισμού της μητέρας, 3 παιδιά θα πεθάνουν την πρώτη μέρα της γέννησής τους, 6 πριν κλείσουν μια εβδομάδα ζωής, 4 πριν κλείσουν ένα μήνα, και 64 μωρά θα πεθάνουν πριν γίνουν 5 ετών. Ο χρόνιος παιδικός υποσιτισμός είναι η εθνική τραγωδία της Γουατεμάλα, μια σιωπηλή γενοκτονία που διεξάγεται υπό την ευημερία των αριθμών…
«Έχουμε ένα τόσο μεγάλο ποσοστό υποσιτισμένων και την ίδια στιγμή έχουμε τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πλούτου σε όλη την Κ. Αμερική. Σε αυτή την κατάσταση έφτασε η χώρα μας μετά τις συμφωνίες με το ΔΝΤ!», λέει θυμωμένα ο Χάκομπο Ομάρ Χερόνιμο, συνδικαλιστής της οργάνωσης αγροτών Platforma Agraria.
Μέχρι το 1980, η Γουατεμάλα ήταν μια χώρα αυτάρκης σε παραγωγή τροφίμων. Μέσα σε σκάνδαλα διαφθοράς για τα οποία ποτέ κανείς δεν τιμωρήθηκε, οι κρατικές επιχειρήσεις ιδιωτικοποιήθηκαν, οι φυσικοί πόροι πουλήθηκαν σε ξένες πολυεθνικές, το κράτος συρρικνώθηκε, οι μισθοί και τα εργασιακά δικαιώματα περικόπηκαν. Σήμερα, η χώρα παράγει μόνο το 50% των τροφίμων που χρειάζεται, και τα υπόλοιπα είναι εισαγόμενα. Κι όμως, υπολογίζεται ότι με τις εκτάσεις γης που έχει, η Γουατεμάλα θα μπορούσε να παράγει τρόφιμα για όλη την Κ. Αμερική!
Ο σοσιαλδημοκράτης Πρόεδρος Άλβαρο Κολόμ κέρδισε τις εκλογές το 2008, υποσχόμενος διατροφική ασφάλεια για τους φτωχούς. Επί των ημερών του, οι τιμές που ήδη είχαν εκτιναχθεί στα ύψη αυξήθηκαν και πάλι, αυτή τη φορά κατά 83%! Σχεδόν ο μισός πληθυσμός αποκλείστηκε από βασικά είδη τροφίμων. «Διαχρονικά, αυτό οφείλεται στις πολιτικές της υποτιθέμενης απελευθέρωσης του εμπορίου, γιατί τελικά δεν απελευθερώνεται. Δεν έχουμε καν ελεύθερη Αγορά! Στην πραγματικότητα αυτό που έχουμε είναι νομοθεσίες χωρίς τέλος, που ωφελούν τις μεγάλες εταιρίες κι αφήνουν σε μειονεκτική θέση τους μικροκαλλιεργητές!», επιχειρηματολογεί ο συνδικαλιστής αγρότης Χερόνιμο.
Η Γουατεμάλα έχει γίνει σήμερα ο παράδεισος των ολιγοπωλίων. Μόνο ένας επιχειρηματικός όμιλος ελέγχει το 50% του σιταριού, ένας άλλος το 60% του ρυζιού, και ένας τρίτος το 80% του καλαμποκιού. Στα πιο εύφορα εδάφη δεν καλλιεργούνται πλέον τρόφιμα, αλλά μπανάνες, καφές, ζαχαροκάλαμα, καουτσούκ και βιοκαύσιμα, σε τεράστιες φυτείες που ανήκουν σε εταιρείες. Κι όπως λένε οι αγρότες πικρά: «Σήμερα στη Γουατεμάλα τα παραγωγικά εδάφη του Πολοτσίκ χρησιμοποιούνται για τον αφρικανικό φοίνικα. Ο αφρικανικός φοίνικας παράγει λάδι, που τελικά θα καταλήξει στο ντεπόζιτο των αυτοκινήτων, και όχι στην κοιλιά των φτωχών!».
Το παράδειγμα της Γουατεμάλα θα μπορούσε να μας διδάξει αλλά κυρίως να μας προειδοποιήσει για πολλά.

Πηγή: Εξάντας: Υπέροχη μακροοικονομία. http://www.exandasdocumentaries.com/gr/documentaries/chronologically/2010-2011/158-macroeconomics

Φασούλι το φασούλι
αδειάζει το σακούλι…

«Η Κύπρος ήταν μια ειδική περίπτωση», δήλωσε ο κ. Ρεν, ωστόσο «η επερχόμενη οδηγία θα προϋποθέτει πως επενδυτές και καταθέτες θα συμβάλουν στην περίπτωση αναδιάρθρωσης ή εξυγίανσης μίας τράπεζας».

Οι δηλώσεις του Ο. Ρεν επιβεβαιώνουν όσα είχε πει μετά την απόφαση του Eurogroup για την Κύπρο ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο οποίος είχε τονίσει πως το πρόγραμμα διάσωσης που συμφωνήθηκε συνιστά ένα νέο πρότυπο για την επίλυση τραπεζικών προβλημάτων στην Ευρωζώνη και άλλες χώρες που μπορεί να χρειαστεί να αναδιαρθρώσουν τους τραπεζικούς τομείς τους.
Κι έτσι ξαφνικά προέκυψε νόμος. Από το 2015, οι καταθέσεις άνω των 100 χιλιάδων θα θεωρούνται επένδυση, με απόφαση του Eurogroup.
Δηλαδή, ούτε λίγο ούτε πολύ οι τράπεζες, όχι μόνο δεν είναι χώροι ασφαλούς αποταμίευσης των χρημάτων, όπως φροντίζουν να μας μαθαίνουν από το νηπιαγωγείο κιόλας, αλλά αντίθετα και γιά ποσά άνω των 100χ ευρώ, αποτελούν επενδυτική επιλογή…με ρίσκο. Δηλαδή όταν έχεις κατάθεση πάνω από 100χ ευρώ, τότε θεωρείται ότι έχεις επένδυση, διότι επενδύεις στη τράπεζα που κατέθεσες τα χρήματά σου.
Μπορεί τους περισσότερους από εμάς να μη μας αφορά, και ίσως να μη μας αφορέσει σε καμιά στιγμή στη ζωή μας, αφού ξέρουμε ότι είναι μάλλον απίθανο να καταφέρουμε να συγκεντρώσουμε τόσα χρήματα, ακόμη κι αν δουλεύουμε αποταμιεύοντας ίσως και …τρείς ζωές.
Όμως η πλάκα, είναι ότι οι αξιωματούχοι αυτοί λένε την αλήθεια. Δηλαδή ότι τα χρήματα που δεν καλύπτονται από τον ευρωπαϊκό νόμο περί καταθέσεων (άνω των 100χ ευρώ), αποτελούν επένδυση, διότι η τράπεζα τα επενδύει, που σημαίνει ότι μπορεί και να τα χάσει.
Τι ακριβώς συμβαίνει;
Πολλοί από εμάς, μέχρι σήμερα πίστευαν ότι τράπεζα είναι ένα «ίδρυμα» εμπιστοσύνης, το οποίο διαχειρίζεται κεφάλαια με τέτοιο τρόπο, ώστε οι κατέχοντες πλεονάζοντα κεφάλαια να τα καταθέτουν ασφαλίζοντάς τα και παίρνοντας πιθανώς και τόκο,
ενώ οι έχοντες ανάγκη από τα κεφάλαια αυτά, να τα δανείζονται έναντι πληρωτέου τόκου.
Ιστορικά μάλιστα, μπορούμε να πούμε πως οι τράπεζες, υπόκεινταν σε περισσότερους κανονισμούς απ’ ότι οι απλές εταιρείες, (π.χ. περιορισμούς στο ανώτατο επιτόκιο δανείων, ή στο επιτόκιο καταθέσεων, ή περιορισμούς στα προϊόντα επενδύσεων), και γι αυτό το λόγο θεωρούνταν από τις πιό ασφαλείς και συντηρητικές επιχειρήσεις. Ιστορικά μάλιστα, μπορούμε να πούμε πως οι τράπεζες, υπόκεινταν σε περισσότερους κανονισμούς απ’ ότι οι απλές εταιρείες, (π.χ. περιορισμούς στο ανώτατο επιτόκιο δανείων, ή στο επιτόκιο καταθέσεων, ή περιορισμούς στα προϊόντα επενδύσεων), και γι αυτό το λόγο θεωρούνταν από τις πιό ασφαλείς και συντηρητικές επιχειρήσεις.
Τα τραπεζικά λόμπυ όμως, εμφορούμενα από κερδοσκοπία, και στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης (βλ. Σηάτλ και WTO- συμφωνία παγκοσμίου εμπορίου), εκμεταλλεύθηκαν τη κατάσταση, πιέζοντας την αμερικανική κυβέρνηση προς την ίδια κατεύθυνση, δηλαδή αυτή της παγκοσμιοποίησης.
Το 1999 με τη κατάργηση του νόμου Glass- Steagall (που ουσιαστικά είχε θεσπισθεί γιά να επιβάλλει περιορισμούς στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, μετά την οδυνηρή εμπειρία του κραχ του 1929), ο Κλίντον, εξυπηρετώντας τα τραπεζικά λόμπυς, ικανοποιήσε τη ακόρεστη απληστία τους γιά μεγαλύτερο ποσοστό κέρδους στις τραπεζικές εργασίες, και με τη συμφωνία στο Seattle (το 1999 αν θυμάστε -τότε που κάτι αναρχικοί πιτσιρικάδες τα κάνανε λαμπόγυαλο…), όλα επικυρώθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι συνέπειες
Με την απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αυξάνεται ο ανταγωνισμός των τραπεζών. Αυτές επεκτείνουν τους τομείς δράσης τους γεωγραφικά και διεθνοποιούνται, καθώς επίσης επεκτείνονται σε προϊόντα κι εργασίες που δεν υπόκεινται πλέον στους παλιούς ελέγχους και κανονιστικούς περιορισμούς, όπως αμοιβαία, παράγωγα, ασφάλιστρα κινδύνου, εμπορεύματα και στοιχήματα, σε ομόλογα δομημένα ή τοξικά.
Φροντίστε να συνηθίζετε στην ιδέα
Γι αυτό και οι Ό. Ρεν και Γ. Ντάισελμπλουμ, προειδοποιούν με αφορμή τη χρεωκοπία του Κυπριακού τραπεζικού συστήματος, ότι μάλλον σιγά σιγά θα πρέπει να συνηθίζουμε στην ιδέα, ότι οι τράπεζες όχι μόνο δεν είναι τόποι ασφαλούς αποταμίευσης, αλλά επένδυσης. Αντί δηλαδή να περιορίσουν θεσμικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κάνουν το ανάποδο. Προσπαθούν να συνηθίσουν στην ιδέα τους καταθέτες, ότι ο παραγόμενος κι αποταμιευμένος πλούτος τους μπορεί να χαθεί…
Ότι δηλαδή, θα έχουν το δικαίωμα κουρέματος των αποταμιεύσεων των καταθετών τους, σε περίπτωση που οι διοικήσεις των τραπεζών που επέλεξαν ως πελάτες, κάνουν λανθασμένες επενδυτικές επιλογές, ή κακοδιαχείριση. ύτε λίγο ούτε πολύ βάζουμε το λύκο να φιλάει τα πρόβατα…Ούτε λίγο ούτε πολύ, οι τράπεζες θα αποτελούν μιά μέθοδο απομύζησης πλούτου. Όπως τα διάφορα επενδυτικά σχήματα, που με την δύναμη ρευστότητάς τους, «επενδύουν» στις πιό υγιείς παραγωγικές επιχειρήσεις, αφαιμάζουν το πλούτο τους και τις εγκαταλείπουν πτωχευμένες, έτσι κι εδώ θα ο καταθέτης μένει έρμαιο του τραπεζίτη – εν λευκώ διαχειριστή των χρημάτων του, που ένας θεός ξέρει πως θα τα επενδύσει… και με το γνωστό τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή την αφαίμαξη της περιουσίας του -όπως άλλωστε έχει δείξει η ιστορία.
Μιά ιστορία που από το 1999 δείχνει να βαίνει σε βάρος του καταθέτη μάλλον, παρά προς όφελός του. Όσοι επένδυσαν σε μετοχές, σε αμοιβαία, σε δομημένα ομόλογα, ή ομόλογα τραπεζών ακόμη και στα ομόλογα του δημοσίου, γνωρίζουν καλύτερα αν κέρδισαν ή αν έχασαν. Μοιάζει πλέον με ρουλέττα, που ο καθένας ποντάρει, και στο τέλος ο μόνος κερδισμένος είναι το καζίνο. Νομίζουμε ότι ακόμη και ο πλέον καλόπιστος καταθέτης θα πρέπει ν’ αρχίσει να πονηρεύεται και να αμφιβάλλει γιά το αξιακό του συστήματος που υποστηρίζει.
Είναι προφανής η σκανδαλώδης μεροληψία.
Στην Ελλάδα, οι αποταμιεύσεις είναι διασφαλισμένες από το μνημόνιο. Το μνημόνιο, προέβλεψε την ασφάλεια των καταθέσεων και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, προκειμένου αυτές να μην καταρρεύσουν, συμπαρασυρόμενες από τη πτώχευση του κράτους. Βέβαια η διασφάλιση των καταθέσεων, και η στήριξη των τραπεζών γίνεται από τα λεφτά των φορολογουμένων, δηλαδή όλων μας. Πράγμα γιά το οποίο κανείς δε μας ερώτησε. Γίνεται από το χαράτσι, από τη περικοπή της σύνταξης, από τη μείωση των μισθών, την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, από την αποψίλωση της υγείας της εκπαίδευσης και των δημόσιων δαπανών γενικότερα. Μπορεί κάποιος δίπλα μας να πεθαίνει από την στέρηση ενός φαρμάκου γιά το καρκίνο, μπορεί να στερούνται τα παιδιά το κολατσιό τους, να σκουντουφλάμε πάνω στον άστεγο περπατώντας στο κέντρο, να μη φτάνει η σύνταξη του γέρου να ταϊσει τα άνεργα παιδιά του και τις οικογένειές τους, μπορεί ο κόσμος να πεθαίνει στους δρόμους, ότι και να γίμει: οι τράπεζες θ’ ανοίξουν.
Οι τράπεζες θ’ ανοίξουν, γιά να σωρεύσουν τις αποταμιεύσεις δηλαδή το πραγματικό πλούτο που παράγουμε από την εργασία, γιά να τον κάνουν αέρα κοπανιστό, και να κερδίσουν κάποιοι στο city του Λονδίνου, ή στη wall street και οι διαμεσολαβητές τους. Καμία συνομωσία εναντίον του «έθνους», -συμβαίνει ταυτόχρονα σε πολλές χώρες του πλανήτη. Καμία αναπτυξιακή προοπτική ή ορθολογικοποίηση της «οικονομίας», μόνο μέθοδος απομύζησης και συσσώρευσης πλούτου στα διεθνή κέντρα της παγκοσμιοποίησης….
Το άρθρο αυτό, δε φιλοδοξεί να υπερασπισθεί μιά κεϋνσιανή λογική (περισσότερο κράτος-λιγότερη αγορά). Αντίθετα μάλιστα προσπαθεί να αναδείξει μέσα από τις αντιφάσεις, τη πεμπτουσία της λειτουργίας του οικονομικού συστήματος, που είναι η κερδοσκοπία. Ένα σύστημα που συστατικό του στοιχείο έχει το ατομικό όφελος, δε μπορεί παρά αξιακά να διαψεύδει πάντα, τις όποιες κοινωνικές αξίες αναδεικνύει, αφού αυτό σα γαργαντούας γιγαντώνεται τρέφόμενο από τις ίδιες του τις σάρκες, σε βάρος της κοινωνίας που παράγει το πραγματικό πλούτο. Δεν υπάρχει δίκαιο κεφαλαιοκρατικό σύστημα. Το μεγάλο ψάρι θα τρώει το μικρό και μάλιστα υπό τις ευλογίες του κράτους.
Απομένει στις κοινωνίες να το καταλάβουν, να το συνειδητιποιήσουν και να το καταργήσουν με το μοναδικό τρόπο που υπάρχει: τη χειραφέτησή τους και την απαγκίστρωσή τους από το κεφαλαιο-κρατικό μοντέλο ζωής, και την αυτοοργώνσή τους από τα κάτω με ισότητα κι ελευθερία.

Μάιος 2013